Coğrafi İşaretler

Coğrafi işaretler için yapılan korumanın en önemli fonksiyonu tescil edilen coğrafi ürünle ilgili bölgenin gelişimine katkıda bulunmaktır. Zira bir coğrafi işaretin tesciliyle o ürünün belli bir bölge, belli bir yöreye has olduğu resmen ilan edilmekle beraber aynı zamanda bu ürünün belli özelliklere sahip olması, kullanımının belli kurallara bağlanması ve o coğrafi özellikleri taşımayan ürünün başkalarınca kullanımının engellenmesi hedeflenmektedir.

Ancak bütün bu coğrafi işaret korumasının kaynağı, yörelerin geçmişten bugüne kuşaktan kuşağa paha biçilemez emek ve tecrübe ile yarattıkları ekonomik değerilerin o yörenin insanına fayda sağlamasıdır.

Coğrafi işaret çoğu zaman markayla karıştırılmaktadır. Hâlbuki markanın işlevi malların kaynağını göstermektir. Öte yandan, coğrafi işaret belli bir ürünün belli özellikleri taşıdığını ifade etmek için kullanılır ve tek bir teşebbüsün tekelinde olmayan coğrafi işaret tescilde belirlenen özellikleri karşılayan birçok teşebbüsçe kullanılabilir.

Örneğin Şampanya Fransa’nın aynı ismi taşıyan bölgesinde çift fermantasyonla üretilen köpüklü şaraplara verilen isimdir. Şampanya bir marka değil bir coğrafi işarettir ve bu ismi aynı bölgenin üzümlerinden, coğrafi işaret tescilinde belirlenen usul ve yöntemlerle köpüklü şarap üretimi yapan birçok firma kullanabilir. Diğer firmalar ise aynı ürün dahi olsa ona şampanya diyemezler ancak köpüklü şarap diyebilirler.

Coğrafi işaretin gerçek anlamda yörelere, bölgelere ekonomik katkı sağlayabilmesi için onun denetiminin çok sağlam bir şekilde yapılaması ve ihlal durumunda hemen gereken davaların açılması gerekir ki coğrafi işaret herkesçe istenildiği gibi kullanılan bir ibare olmasın ve tüketici nezdinde itibarı sağlanabilsin. Bu denetim ise ilgili bölgedeki üreticilerden oluşan bir örgütçe en etkin bir şekilde yapılabilir.

Mesela Ezine yöresinde ezine peyniri üreticilerinden oluşan bir örgütün bu coğrafi işaretin denetimini sağlaması ve bir teşebbüs haksız yere peynirine ezine diyorsa ona hemen müdahele etmesi uygun olacaktır. Aksi halde herkes gerekli standartları taşımadığı halde peynirine ezine diyebilecek, bu durumda bölgeye coğrafi işaretin yapacağı katkı ortadan kalkacağı gibi beklentilerini karşılamayan sözde ezine peynirinden memnun kalmayan potansiyel müşteri nezdinde ezine peynirinin itibarı önemli ölçüde sarsılmış olacaktır.

Sonuç olarak coğrafi işaret tescili her yöresinde kendine has değerleri bulunan çok renkli, çok kültürlü ülkemiz için bu zenginliklerin gerçek sahiplerine katkı sağlaması açısından ideal koruma imkanı sağlamaktadır. Ancak coğrafi işaret tescili kadar bu işaretin nasıl ve kimler tarafından kullanıldığının denetlenmesi ve ihlal anında dava açılarak ihlalin bertaraf edilmesi de büyük önem taşımaktadır.