Markasını bir ülkede tescil ettiren kişi markasının diğer ülkelerde de korunmasını isteyebilir. Ancak ilk ülkedeki tescil ile sonraki tesciller arasında geçecek süre içinde yetkisiz üçüncü kişiler markayı kullanabilir ve hatta tescil ettirebilir. Bu da marka sahibi için büyük bir risk oluşturur. İşte bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için Paris Sözleşmesi marka sahibine rüçhan hakkı tanımıştır.
Rüçhan hakkından faydalanmak isteyen marka hakkı sahibinin bu hakkını kullanması için öngörülen süre 6 aydır. İlk başvuru ile ikinci başvuru arasında geçecek süre içerisinde üçüncü kişiler tarafından yapılacak rüçhan hakkına konu olan tescil başvurusunun aynısının veya ayniyet derecesinde benzerinin mal veya hizmetler itibarıyla kapsamındaki başvurular ve marka tescilleri hüküm ifade etmeyecektir.
Rüçhan hakkı iki durumda kazanılır. Birincisi, milletler arası başvurulardan yani tescil başvurusundan doğan rüçhan hakları, ikincisi ise sergideki teşhirden doğan rüçhan haklarıdır.
A. Tescil Başvurusundan Doğan Rüçhan Hakları
SMK m. 12/2 uyarınca; Paris Sözleşmesi’ne üye ülkelerin herhangi birinde bir markanın tescili için yetkili mercilere başvuru yapan gerçek ve tüzel kişilerin bu başvuru tarihinden itibaren altı ay içinde aynı marka tescili için yetkili mercilere başvuru yapan gerçek ve tüzel kişiler bu başvuru tarihinden itibaren altı ay içinde aynı marka için tescil belgesi almak üzere Türkiye’de başvuru yapmak konusunda rüçhan(öncelik) hakkından yararlanacakları düzenlenmiştir. Dolayısıyla rüçhan hakkı bu hakkın kullanılması süresince aynı mal ve hizmetler konusunda aynı işaret için başkaları tarafından yapılacak başvuruların kabul edilmesini sağlayan sınırlı bir korumadır.
Paris Sözleşmesi, üye ülkelerden birinde yapılan başvuru ile bu başvurunun sahibine bütün üye ülkelerde başvuru yapmış sayılma hakkını vermemiş ancak bu şahsa başvuru tarihinden başlamak üzere altı aylık rüçhan hakkı tanımış ve bu şekilde aynı işaretin rüçhan hakkı süresi içinde üye ülkelerde başkası adına tescilini önleme imkanı sağlanmıştır. Bu kapsamda rüçhan hakkından yararlanmak hakkı ancak talep ile mümkün olup talep için öngörülen 6 aylık süre hak düşürücü niteliktedir.
B. Sergilere Teşhirden Doğan Rüçhan Hakkı
SMK m. 12/3 uyarınca; marka başvurusu yapma hakkına sahip gerçek ve tüzel kişiler tescil başvurusundaki markanın kullanılacağı malları veya hizmetleri sergilerde ya da Paris Sözleşmesi’ne taraf ülkelerde açılan resmi veya resmi olarak tanımlanan sergilerde teşhir etmeleri kaydıyla Türkiye’de tescil belgesi almak için başvuru yapma konusunda 6 aylık rüçhan hakkından yararlanırlar. Bu kapsamda rüçhan hakkına dayanan başvuru aşamasındaki bir markayı daha önce kullanarak mallarını sergide teşhir edenlere veya hizmeti sergileyenlere teşhir ettikleri malların çeşidini veya teşhir ettikleri hizmetin cinsini açıkça belirten ve malın veya hizmetin sadece görünür şekilde sergilendiği tarihi ve resmi açılış tarihini gösterir bir belge sergiyi düzenleyen yetkili mercilerce verilir.
SMK m. 12 hükmü gereğince rüçhan hakkının hüküm ve sonuçları rüçhan hakkının talep edildiği başvuru tarihi itibarıyla doğar. Başvuru sahibi yararlanmak istediği rüçhan hakkını başvuru ile birlikte talep eder. Bununla ilgili rüçhan hakkı belgesini başvuru tarihinden itibaren üç ay içinde ilgli ofise vermediği takdirde ise rüçhan hakkından yararlanma talebi yapılmamış sayılır.
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun Uygulanmasına Dair Yönetmelik’in marka tescilinde marka tescilinde rüçhan ile alakalı maddeleri aşağıdadır;
Başvuru Formuna Eklenecek Belgeler
MADDE 6/a – Rüçhan hakkından yararlanmak isteniyorsa, yetkili makamlardan alınan rüçhan hakkını gösterir belgenin aslı ve bu belgenin yeminli tercüman tarafından onaylanmış Türkçe tercümesinin başvuru formuna ekleneceği…
Rüçhan Hakkının Talep Edilmesi
MADDE 15 – (1) Kanunun 12. maddesi ve bu Yönetmeliğin 6. maddesi hükümleri uyarınca talep edilen rüçhan hakkının Kurumca uygun bulunması halinde, marka tescil belgesinde ve Sicilde rüçhan hakkına ilişkin bilgiye yer verilir.
(2) Türkiye’de açılan ulusal veya uluslararası sergilerdeki teşhire dayanan rüçhan hakkı taleplerinde, yetkili mercilerden alınan, teşhir edilen mal veya hizmetin kullanıldığı markayı açık ve eksiksiz bir şekilde gösteren, bu markanın fotoğraf veya fotoğraflarını içeren, serginin resmî açılış tarihini ve malların sergiye konulduğu veya hizmetin teşhir edildiği tarihi belirten sergi rüçhanı belgesi ve markanın tasdikli örneği sunulur.
(3) Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf devletlerde açılan uluslararası sergilerdeki teşhire dayanan rüçhan hakkı taleplerinde, sergiyi açan yetkili merciler tarafından teşhir edilen mal veya hizmetin kullanıldığı markaya ilişkin düzenlenen ve ikinci fıkrada belirtilen hususları içeren belge ile markanın tasdikli örneği sunulur.
(4) Rüçhan hakkı talebinde, rüçhan hakkının doğduğu başvurunun ülkesi, tarihi ve numarası belirtilir.
(5) Birden fazla rüçhan hakkı talebinde bulunulması durumunda yapılan her bir rüçhan hakkı talebi için ayrı ücret ödenir.
Rüçhan Hakkı Belgesinin Düzenlenmesi
MADDE 16 – (1) Türkiye’de usulüne uygun olarak yapılmış marka başvurusuna dayanarak talep edilen rüçhan hakkı belgesi, ücretin ödendiğine ilişkin bilginin Kuruma sunulması koşuluyla marka sahibinin talebi üzerine verilir.
Bağımsız bir hak olan rüçhan hakkı talep edildiği anda hüküm doğurur. Rüçhan hakkı bağımsız bir hak olduğu için üçüncü kişiye devredilebilir. Bunun anlamı markanın gerçek hak sahibi olan bir kişi başka bir ülkede rüçhan hakkı kapsamında tescili için bir başka kişiye hak verebilir.
Rüçhan hakkına konu olan marka rüçhan hakkına konu marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer olmalıdır. Markanın kapsamındaki mal ve hizmetler de ya aynı olmalı ya da daha dar kapsamlı olmalıdır.
http://www.sinaimulkiyetkanunu.com/sinai-mulkiyet-kanunu-madde-12/
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/04/20170424-5.htm
