Buluşlara patent verilebilmesi için izlenmesi gereken prosedürde ilk aşama patent başvurusunun yapılmasıdır. Patent başvurusu; buluş sahibi veya buluşun bir hizmet buluşu olması halinde işveren tarafından, buluşun patentle korunması amacıyla, ulusal patent için TPE’ye, uluslararası patent ya da bölgesel patent söz konusu olduğunda TPE’ye ya da diğer yetkili makamlara yapılan ve patent alma sürecini başlatan işlemdir.
Patent başvurusunun etkilerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
-Patent verilmesi sürecini başlatır.
-Birbirinden bağımsız olarak gerçekleştirilen buluşlarda ilk başvurana öncelik tanın
-Yenilik incelemesinin esas alınacağı tarihi belirler.
-Rüçhandan yararlanma imkanı verir.
-Buluşu korur.
Patent başvurusu, ulusal, uluslararası, bölgesel olmak üzere üç şekilde yapılabilir:
- Buluşun sadece ülke sınırları içinde korunmasını sağlayacak ulusal patent için ulusal başvuru,
- ii. Patent İşbirliği Anlaşması’na göre elde edilebilecek olan ve patent başvurusunda bulunan kişinin belirleyeceği sözleşmeye akit devletlerde buluşa koruma sağlayacak olan milli ya da o ülkelerde geçerli olan bölgesel patent için yapılacak uluslararası başvuru,
- iii. Buluş sahibinin başvurusunda belirttiği akit devlet veya devletlerde geçerli olacak bir Avrupa Patenti verilmesi için yapılacak başvuru.
Ülkemizde geçerli olacak bir ulusal patent için yapılacak olan ulusal başvurunun şekli ve kapsamı, 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ninUygulama Şeklini Gösterir Yönetmelik’te belirtilmiştir.
Buluşlara patent verilebilmesi için şu unsurların başvuruda bulunması gerekir: Başvuru dilekçesi, buluş konusunu açıklayan tarifname, patentle korunması istenilen buluşun unsurlarını kapsayan istem veya istemler, tarifnamede ya da istem veya istemlerde atıf yapılan resimler, özet, başvuru ücretinin ödendiğini gösterir belge(PatKHK md.4).
Başvuru dilekçesi, bilgisayarda doldurulan bir formdur. İki bölümden oluşur. Başvuruyu yapan tarafından doldurulan birinci bölümde; buluş başlığı, uluslararası tasnif sınıf ve sınıfları, başvuruyu yapan veya yapanlarla ilgili bilgiler yer alır. TPE tarafından doldurulan ikinci bölümde; başvuru numarası ile tarihi, saati, dakikası yer alır.
Tarifname, buluş konusunun ilgili olduğu teknik alanda uzman olan bir kişi tarafından buluşun uygulanabilmesini sağlayacak nitelikte açık ve yeterli bir şekilde yazılır(PatKHK md. 46/1). Buluşun tüm özellikleri hiçbirşey gizlemeden eksiksiz yazılmalıdır. Buluşun çözümünü amaçladığı teknik problemlerin belirtildiği bölümde, teknik sorunun ve çözümünün anlaşılabileceği şekilde buluş ortaya konulur. Tekniğin bilinen durumuna atıfta bulunularak buluşun avantajları belirtilir.
Buluşun açıklanması ile ilgili bölümde, buluş, varsa resimlerden yararlanılarak açıklanır. Bu kısımda, buluşun hiçbir şüpheye ve yanlış anlamaya yer vermeyecek şekilde ayrıntılı olarak açıklanması gerekir.
Buluşun sanayiye uygulanma biçiminin belirtildiği bölümde, sanayide ne şeklide yararlanılabileceği, buluşun ne şekilde uygulanabileceği ve kullanılabileceği belirtilir.
Patent başvurusu veya patentten doğan korumanın kapsamı, istem veya istemlerle belirlenir(PatKHK md. 83/1). Patent başvurusu bir veya daha fazla istemi içerebilir.
İstem veya istemler buluşun patentle korunması istenilen unsurlarını tanımlar (PatKHK md.47/2). İstem veya istemlerin dayanağı tarifname olduğundan, bunlar tarifnamede tanımı yapılan buluşun kapsamını aşamaz.
İnceleme neticesinde eksiklikler tespit ederse, bunların giderilmesi için başvuru sahibine bildirimde bulunur ve üç aylık süre tanır. Şekli eksikliklerin giderilmemesi halinde başvuruyu reddeder. Yapılan inceleme neticesinde şekli bir eksiklik olmadığı anlaşılır, söz konusu eksiklikler giderilir veya tamamlanırsa patent başvurusu araştırmaya hazır hale gelir.
Bu arada başvuru sahibinden, başvuru tarihinden veya başvuruda rüçhan hakkı talep edilmişse bu tarihten itibaren onbeş ay içinde TPE’ye tekniğin bilinen durumu ile ilgili araştırma talebinde bulunması ve ilgili ücreti yatırması beklenir. Belirtilen sürede talepte bulunulmazsa, patent başvurusunda bulunana, tekniğin bilinen durumu ile ilgili araştırma yapılması için TPE’nin bildirim tarihinden itibaren bir ay içinde talepte bulunması gerektiği bildirilir. Araştırmanın talep edilmemesi veya araştırma ücretinin ödenmemesi halinde başvuru geri alınmış sayılır.
Başvuru sahibinin tekniğin bilinen durumu ile ilgili araştırma yapılması talebinden sonra, tekniğin bilinen durumu ile ilgili araştırma yapılır (PatKHK md.57). Araştırma raporu, başvuru konusu buluşun yenilik ve tekniğin bilinen durumunun aşılması niteliklerine dayanak teşkil edecek, tekniğin bilinen durumu unsurlarını içerir. Bu rapor, TPE veya Enstitü tarafından belirlenecek uluslararası niteliği tanınmış araştırma kuruluşları tarafından düzenlenir.
TPE, araştırma raporunu düzenleyip başvuru sahibine tebliğ eder. Tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde, başvuru sahibinin incelemeli veya incelemesiz hangi sistemi tercih ettiğini bildirmesi gerekir. PatKHK md. 59’a göre, başvuru sahibine tanınan incelemeli sistem talebine ilişkin üç aylık süre dolduktan sonra bu rapor TPE tarafından yayınlanır. Başvuru sahibi tarafından üç aylık süre içinde bildirimde bulunulmazsa incelemesiz patent sisteminin tercih edildiği kabul edilir.
TPE, PatKHK md.57’e göre düzenlenen tekniğin bilinen durumuna ilişkin araştırma raporunu ve varsa üçüncü kişilerin araştırma raporuna karşı görüşlerini dikkate almaksızın, başvuru sahibinin raporla ilgili karşı görüşlerini bildirmesi için belirlenen süre dolduktan sonra, incelemesiz patent verilmesine karar verir ve gerekli ücretler ödendikten sonra, TPE, başvuru tarihinden itibaren yedi yıl süreyle geçerli olmak üzere patenti verir ve patentin verildiğini Patent Bülteninde ilan eder.
Patentin verilmesiyle birlikte, verilen patente ilişkin belgeler tekniğin bilinen durumuna ilişkin araştırma raporu ve bu rapora karşı üçüncü kişiler tarafından verilen bütün görüşler, toplumun incelemesine açılır(PatKHK md. 69/6).
İncelemesiz patent yedi yıllık bir koruma sağlamakta ve talep edildiğinde gerekli şartların yerine getirilmesi kaydıyla, incelemeli patente dönüştürülebilmektedir. Yedi yıl içinde patent sahibi veya üçüncü kişiler tarafından inceleme talep edilirse, PatKHK md. 62’de düzenlenen incelemeli patent verilmesine ilişkin hükümler uygulanır. İnceleme, Patent Bülteninde ilan edilir. Böylece üçüncü kişilerin patente patent verilebilirlik yönünden itiraz edebilmeleri sağlanır.
