İlaçta patent korumasının konusunu bir etken madde ya da daha önce bilinen bir etken maddenin yeni bir hastalığın tedavi ettiğinin bulunması halinde var olan bir etken madde oluşturmaktadır.
İlaç sanayi alanında usul patentinin koruma kapsamı molekül için alınmış ürün patentine göre daha farklıdır. Moleküler ürün patenti olan bir etken madde hiçbir koşulda patent süresi dolana kadar üretilemez, satılamaz, kullanılamazken ürün patenti olmayıp usül patenti olan bir etken madde usül patentine tecavüz edilmeden kullanılabilir.
Üretim usulllerinin patentlenebilirliği konusunda iki olasılık söz konusudur. Bunlardan ilki üretim usulünün yeni olmasıdır. Bu durumda, üretilen maddenin yeni veya bilinen bir madde olması önemli değildir. İkinci olasılık ise üretim usulü kimyasal bakımdan yeni değildir ancak bu usulle üretilen madde yenidir.
Usül patenti bakımından patent konusu usulün kullanılması veya bu usülle üretilmiş bir maddenin kullanımı, mamül ürün haline getirilmesi veya satılması yasaktır. Bu husus aynı maddenin başka bir usulle üretilmesi halinde kullanımının serbest olduğu manasına gelmektedir. Ancak bir molekül için ürün patentinin bulunması durumunda başka bir usul ile üretilmiş molekül ürün patentinin süresinin sonuna kadar kullanılamayacak ve satılamayacaktır.
Patent konusu buluşun kullanılması önceki patente bağlı ise bağlı patent söz konusu olur. Bu durumda sonradan patent alan önceki patent sahibinden izin aldığı takdirde veya zorunlu lisans elde ettiği halde önceki patenti kullanabilir.
İlaç araştırmalarının maliyetinin yüksekliği ilaç patentlerinde patent hakkı sahibinin tekel niteliğinde bir hakka sahip olmasının esas nedenidir. Buluşun patentle koruma süresi 20 yıldır. Bu süre içinde patent konusu ilaç başkaları tarafından üretilemez. Patent süresinin dolmasıyla birlikte jenerik ilaçların piyasaya girmesi ilaç fiyatlarının düşmesine neden olmaktadır.
Jenerik ilaçlar orijinal ilaçların koruma süreleri bittikten sonra ilacın buluşunu gerçekleştiren firmadan izin almadan üretilip satışa sunulan ürünlerdir. Jenerik ilaç orijinal ilaçla aynı etken maddeyi aynı miktarda içermelidir. Jenerik ilaçlar aynı etkinlik, kalite ve güvenilirliktedir. Ancak eşdeğer ürünler için yapılan labratuvar ve klinik araştırmaları tekrarlamak zorunda olmadıkları için fiyatları daha düşüktür.
