Otomobil sektörü içinde yedek parçalar önemli bir hacme sahiptir. Türk sanayisinde otomobil üretiminin yanında özellikle yedek parça üretimi sektörde büyük önem taşımaktadır.
Otomotiv sektöründe yedek parçaları teknik açıdan esasen dörde ayırmak mümkündür. Ancak bu çalışma kapsamında özellikle ikisi üzerinde duracağız. Bunlardan ilki, işlevsel zorunluluk arz eden tasarımlar (must fit) olarak adlandırılır. Sınai Mülkiyet Kanunu(SMK) m. 58/4-c’ye göre, Tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün, bir başka ürüne mekanik olarak monte edilmesi veya bağlanması için ancak belirli biçim ve boyutlarda üretilmesi gereken ürünlerin görünüm özellikleri, koruma kapsamı dışındadır. Bu tür yedek parçalara misal olarak tekerlerdeki bijonlar gösterilebilir. Mevcut aracın ihtiyacı olan parçanın, aracın yedek parçası aynı işlevi görecek şeklinde zorunlu olarak aynı biçim ve boyutta olmasıdır. Aksi takdirde bu aracın tekerinin ne düzgün bir şekilde montajı ne de bu şekilde kullanılması mümkün olacaktır.
İkinci tür yedek parçalar ise görsel zorunluluk arz eden tasarımlar (must match) olarak adlandırılır. Bir otomobilde görsel zorunluluk arz eden tasarımların (must match) %75’i kaporta parçalarından, %13’ü ışıklardan ve %12’si camlardan oluşmaktadır. Kaporta parçaları; ön ve arka tamponlar, yan paneller (çamurluklar), motor kaputları, bagaj kapakları, aynalar ve kapılardan oluşmaktadır. Işıkları, ön ve arka farlar olarak ikiye; camları ise ön, yan ve arka olarak üçe ayırmak mümkündür.
Sınai Mülkiyet Kanunu(SMK) m. 59/3’te; Birleşik ürünün görünümüne bağımlı olan parçaların, birleşik ürüne orijinal görünümünü yeniden kazandırmak üzere onarım amacıyla ve bu parçaların kaynağı konusunda yanıltıcı olmamak şartıyla kullanılması tasarım hakkının ihlali sayılmaz.Söz konusu maddede, yedek parça tasarımları için, ürünün piyasaya ilk sürüldüğü tarihten üç yıl sonra onarım amaçlı kullanımının tasarım hakkının ihlali olarak sayılmadığı, belirtilmektedir.
SMK m. 59/3 çerçevesinde aşağıda belirtilen koşulların bir arada karşılanarak kullanımı tasarım hakkının ihlali sayılmaz;
- Tasarlanan ürünün, bileşik bir ürünün parçası ve görünümünün bu bileşik ürüne bağımlı olması,
- Bileşik ürüne orijinal görünümünü yeniden kazandırmak üzere onarımında kullanılması,
- Onarım için kullanılan ürünün kaynağı konusunda kamuoyunun yanıltılmaması.
