Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 17. maddesine göre; Tasarımın kullanılması hak ve yetkileri münhasıran tasarım hakkı sahibinindir. Üçüncü kişiler, tasarım hakkı sahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki tasarlanan veya tasarımın uygulandığı bir ürünü üretemez, piyasaya sunamaz, satamaz, sözleşme yapmak için icapta bulunamaz, ithal edemez, ticari amaçlı kullanamaz veya bu amaçlarla elde bulunduramaz.
Tasarımcı ve tasarım sahibi aynı kişiyse bu kişi tasarım üzerinde mali ve manevi haklara sahiptir. Mali haklar ekonomik değerdeki haklar olup tasarımın kullanılmasına veya kullandırılmasına ilişkin hakları kapsar.
Ancak tasarımcı ile tasarım sahibi farklı kişilerse bu durumda tasarımcının sicile tasarımcı olarak belirtilmeyi isteme hakkı doğacaktır. SMK m. 61/10’a göre; Tasarımcı, birinci fıkranın (ç) bendi kapsamında başvuruda belirtilir. Tasarımcı isminin belirtilmemesi halinde, tasarımcı olarak adının belirtilmesini isteme hakkına sahiptir.
Bu düzenlemelerden de anlaşılacağı gibi, üçüncü kişiler tasarım sahibinin izni olmadan tasarım konusu ürünün aynısını veya benzerini üretemez, satamaz, ithal edemez, ticari amaçla elinde bulunduramaz, depolayamaz.
Tasarım hakkı sahibi tek kişiyse tasarım hakkı sahibi yasanın kendisine tanıdığı hususlarda dilediği tasarrufta bulunabilir. Tasarım hakkı sahibi birden çok kişiyse her hak sahibi diğerlerinden bağımsız olarak payını devredebilir, satabilir, tasarımı kullanabilir, tasarımın korunması için gerekli hukuki işlemleri yapabilir.
SMK m. 70/3’e göre; Tasarımın birden fazla kimsenin ortak katkısıyla meydana getirilmiş olması halinde, taraflar arasında aksine bir anlaşma yoksa tasarımcıların tasarım üzerinde paylı mülkiyet esaslarına göre hak sahibi oldukları kabul edilir. Her hak sahibi diğerlerinden bağımsız olarak aşağıdaki işlemleri kendi adına yapabilir:
a) Kendisine düşen pay üzerinde serbestçe tasarrufta bulunur. Payın üçüncü kişiye devredilmesi halinde diğer pay sahiplerinin önalım
hakkı vardır. Payın devri yazılı şekilde yapılır ve sicile kaydedilir. Pay sahibi ön alım hakkının kullanılabilmesi için durumu iki ay içinde
diğer paydaşlara bildirir. Ön alım hakkı bildirimin tebellüğünden itibaren bir ay içinde kullanılır.
b) Diğer hak sahiplerine bildirimde bulunarak tasarımı kullanabilir.
c) Tasarım hakkı üzerindeki tasarruflar için aksine bir anlaşma yoksa hak sahiplerinin oybirliği gereklidir. Ancak, lisans verme konusunda
oybirliği sağlanamaması halinde, mahkeme hakkaniyet gereğince
lisans verme yetkisini hak sahiplerinden yalnız birine verebilir.
ç) Birlikte yapılan tasarım başvurusu veya tasarımdan doğan hakların herhangi bir şekilde tecavüze uğraması halinde üçüncü kişilere karşı
hukuk davası açabilir. Bu halde davaya katılabilmeleri için diğer hak sahiplerine, dava açan tarafından bir ay içinde bildirim yapılır.
Tasarım Davaları ve Tasarım Avukatı
Tasarım Hükümsüzlüğü ve Tasarım Hükümsüzlüğü Kararının Etkileri
