Sınai Mülkiyet Kanunu M. 81’e göre;
Aşağıda belirtilen fiiller tasarım hakkına tecavüz sayılır:
a) Tasarım sahibinin izni olmaksızın bu Kanun hükümlerine göre koruma kapsamındaki bir tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün aynısını veya genel izlenim itibarıyla ayırt edilemeyecek kadar benzerini üretmek, piyasaya sunmak, satmak, sözleşme yapmak için öneride bulunmak, ticari amaçla kullanmak veya bu amaçlarla bulundurmak, başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak, ithal işlemine tabi tutmak.
b) Tasarım sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek.
c) Tasarım hakkını gasp etmek.
(2) Başvuru, 65 inci maddeye göre tescil edilerek yayımlandığı takdirde, tescil sahibi, tasarım hakkına yönelik olarak bu maddede sayılan tecavüzlerden dolayı hukuk davası açma hakkına sahiptir. Tecavüz eden, başvurudan ve kapsamından haberdar edilmişse başvurunun yayımlanmış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötüniyetli olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa yayımdan önce de tecavüzün varlığı kabul edilir.
(3) Koruma kapsamındaki tasarımın tescilli olduğuna ilişkin kaydın ürün, ambalaj veya fatura üzerine konulmamış olması, bu maddede sayılan fiilleri tasarım hakkına tecavüz olmaktan çıkarmaz.
(4) Tescilsiz tasarımlar için, tasarım 57 nci maddeye göre kamuya sunulduğu takdirde, hak sahibi, tasarım hakkına yönelik ihlallerden dolayı dava açmaya yetkilidir.
Tasarım hakkına tecavüzde maddede sıralanan fiillerden birisini yetkisiz bir kişinin veya şirketin yapması yani tasarıma haksız bir müdahelesi söz konusu olmalıdır. Bu müdahale tasarımı veya benzerini kullanmak şeklinde olabileceği gibi başkasının kullanmasına teşvik etme şeklinde de olabilir .
Potansiyel olarak tasarım hakkına ürünü üreten, dağıtan, satan, satış için teklif veren vb dahildir. Doğrudan ve dolaylı tasarım ihlali aynı hükümlere tabi tutulmuştur.
Sahibinin izni olmadan tasarımın kullanılması tasarım ihlalidir. Tasarım ihlali için taklit ürünün üretilmesi yeterli olup bu ürünün ticaretini yapmak gerekli değildir. Depolamak, nakletmek için elde bulundurmak, satış noktasına götürmek gibi eylemler tasarım ihlali veya tasarım tecavüzüdür.
Lisans alan sözleşme çerçevesinde kendisine verilen hakları genişletirse bu durum da tasarım hakkı ihlali veya tasarım hakkı tecavüzüdür. Lisans hakkı yer olarak genişletilebilir. Mesela İç Anadolu için verilen bir lisans hakkı Doğu Anadolu’yu da kapsayacak şekilde genişletilmişse bu durumda lisans hakkı yer olarak genişletilmiş olur. Tasarım hakkı sadece belli bir ürün veya ürünler için tanınmışsa bunun başka ürünler için genişletilmesi de ihlaldir. Kullanım tarzı bakımından lisans hakkının genişletilmesi ise lisans hakkı belli bir kullanım biçimi için tanınmışsa bunun genişletilmesi lisans hakkını genişletmedir.
Gasp, gerçek tasarım sahibi dışındaki bir kimse tarafından tasarımın tescili için başvuruda bulunulması veya hak sahibi dışındaki biri adına tescil edilmesidir. Gasp halinde gerçek tasarım sahibi tasarımdan doğan hak ve taleplerin yanında tasarımın kendisine devrini de isteyebilir. Gasp hükümsüzlük nedeni olmasının yanında aynı zamanda bir tecavüz halidir.
Tasarım hakkına tecavüz halleri birbirinden bağımsız olup ayrı ayrı takip edilebilir. Bu nedenle, malın piyasaya sürülmesi ile satım için teklifte bulunulması ayrı ayrı eylemlerdir. Tasarıma konu ürünü ithal etmek için Türkiye’de üretmek de ihlaldir. Benzer şekilde tasarıma konu malın nerede üretildiğine bakılmaksızın Türkiye’de satılması tasarım tecavüzüdür.
Bir tasarıma tecavüz edilip edilmediği tasarımın yeni ve ayırt edici nitelikte olup olmadığı değerlendirmesiyle aynı yöntemle tespit edilir. Bir fiilin tasarım ihlali veya tasarım tecavüzü olarak kabul edilebilmesi için ticari amaçla yani kazanç elde etmek için yapılmış olması gereklidir.
Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim ile diğer tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı izlenim arasında belirgin farklılık yoksa tasarım tecavüzü veya tasarım ihlali vardır. Bu tespit yapılırken farklılıklardan çok ortak özellikler esas alınır. Bir tasarımda tasarımcının tasarımı tasarımı geliştirme özgürlüğü ne kadar genişse o tasarımı koruma kapsamı da o kadar geniştir.
Tasarım tecavüzünde veya tasarım tecavüzünde genel görünün dikkate alınacaktır. Zira koruma tasarıma konu ürünün belli bir parçası veya bölgesi için değil tamamı için söz konusudur.
Tescilli tasarımlar sahibine tekel hakkı tanıdığından tasarım tecavüzü veya tasarım hakkının gerçekleşmesi bakımından kusur aranmaz.
Tasarım tecavüzünün belirlenmesinde dikkate alınacak faktörler şunlardır;
- Tasarımın Kullanıldığı Ürün,
- Önceki Durum; bir tasarım hakkına tecavüzden bahsedebilmek için tasarımın yeni ve ayırt edici nitelikte olması gereklidir. Koruma şartlarını taşımayan bir tasarıma tasarım hukuku anlamında tecavüzden bahsedilemez. Bir tasarımın koruma şartlarını taşıyıp taşımadığını tespit etmek için de aynı sektördeki önceki tasarımların tespit edilmesi, incelenmesi gereklidir.
- Yenilik ve Ayırt Edicilik; Tasarım tecavüzünde tasarımın yeni ve ayırt edici özelliklerinin tespit edilerek bu unsurlar tecavüz ettiği öne sürülenin tasarımıyla karşılaştırılmalıdır. Birçok tasarım daha önceki tasarımlara yapılan eklemelerle yaratıldığından zaten sektörde kullanılan özellikler dikkate alınarak değerlendirme yapılması adaletsiz sonuçların doğmasına neden olacaktır.
- Yapılan tasarım tecavüzü incelemesinde tasarımların aynı veya benzer yönlerinin miktarı ve tasarım bakımından önemi dikkate alınacaktır.
Tescilli bir tasarıma dayanarak açılan tecavüz davalarında mahkeme hükümsüzlük talebi olmadan yenilik ve ayırt edicilik incelemesi yapamıyor. Yenilik ve ayırt edicilik incelemesi yapılabilmesi için ayrıca veya karşı dava olarak tasarım hükümsüzlüğü davası açmak gerekiyor. Tecavüz davasına dayanak yapılan tasarımın hükümsüzlüğü karşı dava olarak istenildiği takdirde karşı davacı hükümsüzlük şartlarının oluştuğunu ispatlamalıdır. İspatlanmadığı takdirde tecavüz incelemesine geçilerek karar verilir.
Her iki tarafın da tasarım belgesi olduğu bir durumda tecavüzün varlığından bahsedilemez. Tasarımın gerçek hak sahibi olduğunu öne süren önce diğerinin belgesini hükümsüz kılmalıdır.
Çoklu tasarımların bir kısmının hükümsüzlüğüne karar verilmesi durumunda hükümsüzlüğüne karar verilmeyenler bakımından tecavüzün oluşup oluşmadığı araştırılmalıdır.
Hükümsüzlük şartlarının varlığı halinde tasarım hükümsüz kılınır. Tasarım hükümsüz kılındıktan sonra taraf tasarımlarının karşılaştırılması neticesinde benzer olmadıkları sonucuna ulaşılırsa haksız rekabet davası da reddedilir.
Marka ve Tasarım Tecavüzünde Zararın Tespiti 2306
Marka ve Tasarım; Kümülatif Koruma
Tasarıma, Markaya, Patente Dayanan Taleplerde Zamanaşımı
