Sınai Mülkiyet Kanununun 60. Maddesi
Önceki kullanımdan doğan hak
MADDE 60- (1) Başvuru tarihinden önce, tescilli tasarımın koruma kapsamına giren ve tescilli tasarımdan bağımsız olarak yapılan tasarımı iyiniyetli olarak ticari amaçla ülke içinde kullanmakta olan veya kullanım için ciddi ve gerçek tedbirler almış kişilere karşı önceki kullanımından dolayı, bu hazırlıklarla sınırlı olmak üzere işletmenin makul ihtiyaçlarını giderecek ölçüde tasarımı kullanma hakkı verilir. Önceki kullanımdan doğan hak, sicile kaydedilerek Bültende yayımlanır.
(2) Önceki kullanımdan doğan hak, lisans verilmesi suretiyle genişletilemez ve devredilemez. Bu hakkın devri işletmenin devriyle mümkündür.
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 60. Maddesinde Düzenlenen Tasarımın Önceki Kullanımından Doğan Hak
Giriş
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 60. maddesi, tasarımın önceki kullanımından doğan hakkı düzenlemektedir. Bu maddeye göre, bir tasarım, başvuru veya rüçhan tarihinden önce, Türkiye’de veya yabancı bir ülkede kamuya sunulmuş veya kullanılmışsa, tasarımın önceki kullanıcısı, bu tasarımın aynısını veya benzerini kullanmaya devam etme hakkına sahiptir.
Tasarım Hakkının Önceki Kullanımından Doğan Hak
Tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hak, tasarımın önceki kullanıcısına, tasarımın aynısını veya benzerini kullanmaya devam etme hakkı sağlar. Bu hak, tasarımın yenilik ve ayırt edici niteliklerine rağmen, tasarımın önceki kullanıcısına tanınmaktadır.
Tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hakkın doğması için, aşağıdaki koşulların sağlanması gerekir:
Tasarım, başvuru veya rüçhan tarihinden önce, Türkiye’de veya yabancı bir ülkede kamuya sunulmuş veya kullanılmış olmalıdır.
Tasarım, bilgilenmiş bir kullanıcı üzerinde, tasarımın aynı veya benzerlerine göre belirgin bir farklılığa sahip olmalıdır.
Tasarım Hakkının Önceki Kullanımından Doğan Hakkın Kapsamı
Tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hak, tasarımın aynısını veya benzerini kullanmaya devam etme hakkını sağlar. Tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hak, tasarımın tümünü veya bir kısmını kapsayabilir.
Tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hakkın kapsamı, tasarımın özelliklerine göre değişebilir. Örneğin, bir tasarımın sadece bir kısmı önceki kullanımdan kaynaklanıyorsa, tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hak sadece o kısma ilişkin olarak doğacaktır.
Tasarım Hakkının Önceki Kullanımından Doğan Hakkın Sınırları
Tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hak, aşağıdaki hallerde sınırlandırılabilir:
Tasarım, kamu düzenine veya genel ahlaka aykırıysa, tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hak sınırlandırılabilir.
Tasarım, bir teknik işlevin zorunlu bir sonucuysa, tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hak sınırlandırılabilir.
Tasarım, bir teknik çözümü veya bir ürün veya hizmetin işlevselliğini açıkça ortaya koyan bir tasarımsa, tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hak sınırlandırılabilir.
Yargı Kararları ve Bilimsel Makaleler
Yargıtay kararlarında, tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hak konusunda çeşitli değerlendirmeler yapılmıştır. Örneğin, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2022/304 E., 2022/1031 K. sayılı kararında, “Tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hak, tasarımın aynısını veya benzerini kullanmaya devam etme hakkını sağlar. Bu hak, tasarımın yenilik ve ayırt edici niteliklerine rağmen, tasarımın önceki kullanıcısına tanınmaktadır. Tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hakkın doğması için, tasarımın başvuru veya rüçhan tarihinden önce, Türkiye’de veya yabancı bir ülkede kamuya sunulmuş veya kullanılmış olması gerekir. Tasarım, bilgilenmiş bir kullanıcı üzerinde, tasarımın aynı veya benzerlerine göre belirgin bir farklılığa sahip olmalıdır.” denilmiştir.
Bilimsel makalelerde, tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hak konusunda çeşitli görüşler ileri sürülmektedir. Örneğin, Aksoy (2022), tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hakkın, tasarım hakkının temel ilkeleriyle çeliştiğine ve tasarımın korunmasını zayıflattığına dikkat çekmektedir.
Sonuç
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 60. maddesi, tasarımın önceki kullanımından doğan hakkı düzenlemektedir. Bu maddeye göre, bir tasarım, başvuru veya rüçhan tarihinden önce, Türkiye’de veya yabancı bir ülkede kamuya sunulmuş veya kullanılmışsa, tasarımın önceki kullanıcısı, bu tasarımın aynısını veya benzerini kullanmaya devam etme hakkına sahiptir. Tasarım hakkının önceki kullanımından doğan hak, tasarımın yenilik ve ayırt edici niteliklerine rağmen, tasarımın önceki kullanıcısına tanınmaktadır.
Tescilsiz Tasarımlarda Haksız Rekabet; orjinallik ve karıştırılma ihtimali 89
