Sınai Mülkiyet Kanununun(SMK) 117. Maddesi Çalışan Buluşlarında Hakkaniyete Uygunluk Şartı

Madde 117-(1)

Bu madde, çalışan buluşlarına ilişkin hükümlerin emredici niteliğini düzenlemektedir. Buna göre, işverenler, çalışan buluşlarına ilişkin hükümlere aykırı olacak şekilde çalışanların aleyhine düzenleme ve uygulama yapamazlar. Bu hüküm, işverenin çalışana karşı üstün konumunu korumak ve çalışanın buluşlarının haklarını güvence altına almak amacıyla getirilmiştir.

Maddenin ikinci fıkrasında, çalışan buluşlarına ilişkin sözleşme yapma serbestliğinin başlangıcı düzenlenmiştir. Buna göre, hizmet buluşlarında patent verilmesi için yapılacak başvurudan, serbest buluşlarda ise çalışanın işverene yapacağı bildirim yükümlülüğünden sonra taraflar çalışan buluşlarına ilişkin sözleşme yapabilirler.

Madde 117-(2)

Bu madde, hizmet buluşları ile serbest buluşlar konusunda işveren ile çalışan arasında yapılan sözleşmelerin hakkaniyete uygunluk şartını düzenlemektedir. Buna göre, bu tür sözleşmeler, çalışan buluşlarıyla ilgili emredici hükümlere aykırı olmasa dahi, önemli ölçüde hakkaniyetle bağdaşmıyorsa geçersiz sayılır. Aynı kural belirlenen bedel için de geçerlidir.

Bu hüküm, çalışanın buluşlarının karşılığını adil bir şekilde almasını sağlamak amacıyla getirilmiştir. İşveren ile çalışan arasında yapılan sözleşmenin hakkaniyete uygun olup olmadığının belirlenmesinde, sözleşmenin taraflarının konumu, buluşun niteliği, buluşun işverenin faaliyet alanına katkısı gibi faktörler göz önünde bulundurulur.

İşveren ile çalışan arasında yapılan sözleşmenin hakkaniyete uygun olup olmadığının belirlenmesinde, aşağıdaki faktörler göz önünde bulundurulur:

• Sözleşmenin taraflarının konumu: Çalışan, işveren karşısında genellikle güçsüz bir konumdadır. Bu nedenle, sözleşmenin çalışan lehine düzenlenmesi gerekir.
• Buluşun niteliği: Buluşun yenilikçiliği, ekonomik değeri, işverenin faaliyet alanına katkısı gibi faktörler, sözleşmenin hakkaniyete uygunluğunun belirlenmesinde dikkate alınır.
• Buluşun geliştirilmesi için yapılan harcamalar: Buluşun geliştirilmesi için işveren tarafından yapılan harcamalar, sözleşmenin hakkaniyete uygunluğunun belirlenmesinde dikkate alınır.

İşveren ile çalışan arasında yapılan sözleşmenin hakkaniyete uygun olmadığına karar verilmesi halinde, sözleşme geçersiz sayılır. Bu durumda, çalışan, buluşunun karşılığını adil bir şekilde almak için mahkemeye başvurabilir.

Madde 117-(3)

Bu madde, sözleşmenin veya belirlenen bedelin hakkaniyete aykırı olduğu hakkındaki itirazların süresini düzenlemektedir. Buna göre, bu tür itirazlar, iş sözleşmesinin bitiminden itibaren en geç altı ay içinde yazılı olarak ileri sürülebilir.

Bu hüküm, çalışanın haklarını korumak amacıyla getirilmiştir. İş sözleşmesinin bitiminden itibaren altı ay geçtikten sonra yapılan itirazlar, mahkeme tarafından incelenmez.

Sonuç olarak, sınai mülkiyet kanununun 117. maddesi, çalışan buluşlarına ilişkin hükümlerin emredici niteliğini ve hakkaniyete uygunluk şartını düzenlemektedir. Bu hükümler, çalışanın buluşlarının haklarını güvence altına almak ve çalışan ile işveren arasındaki dengeyi korumak amacıyla getirilmiştir.

Sınai Mülkiyet Kanununun(SMK) 113. Maddesi Çalışanların Buluşları

Sınai Mülkiyet Kanununun 74. Maddesi SMK 74 Çalışanların Buluşları İhtiyari Ücret

Sınai Mülkiyet Kanununun(SMK) 115. Maddesi İşverenin Buluşa İlişkin Hakkı

http://fisaum.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/247/2013/04/Kobiler-i%C3%A7in-Fikri-ve-S%C4%B1nai-M%C3%BClkiyet-Haklar%C4%B1.pdf