Sınai Mülkiyet Kanununun(SMK) 121. Maddesi
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar
SMK MADDE 121- (1) 2547 sayılı Kanunun 3. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde tanımlanan yükseköğretim kurumları ile Millî Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığına bağlı yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda gerçekleştirilen buluşlar için, özel kanun hükümleri ve bu madde kapsamındaki
düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla, çalışanların buluşlarına ilişkin hükümler uygulanır.
(2) Yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda bir buluş gerçekleştiğinde buluşu yapan, buluşunu yazılı olarak ve geciktirmeksizin yükseköğretim kurumuna bildirmekle yükümlüdür. Patent başvurusu yapılmışsa yükseköğretim kurumuna başvuru yapıldığına dair bildirim yapılır.
(3) Yükseköğretim kurumu, buluş üzerinde hak sahipliği talebinde bulunması durumunda, patent başvurusu yapmakla yükümlüdür. Aksi takdirde buluş, serbest buluş niteliği kazanır.
(4) Yükseköğretim kurumunun hak sahipliği talebine karşı buluşu yapan, buluşunun serbest buluş olduğunu ileri sürerek itiraz edebilir. Yapılan itiraz, yükseköğretim kurumu tarafından yazılı gerekçeler de belirtilerek karara bağlanır. Aksi takdirde buluş, serbest buluş niteliği kazanır.
(5) Yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen buluşlar hakkında 115., 116., 118. maddeler ile 119. maddenin dördüncü fıkrası hükümleri uygulanmaz.
(6) Yükseköğretim kurumu başvurudan veya patent hakkından vazgeçmek isterse veya buluş, patent başvurusu yapıldıktan sonra serbest buluş niteliği kazanırsa, yükseköğretim kurumu öncelikle buluşu yapana başvuru veya patent hakkını devralmasını teklif eder. Buluşu yapanın teklifi kabul etmesi durumunda haklar devredilir. Bu durumda yükseköğretim kurumu, buluşu yapana patent alınması ve korunması için gerekli olan belgeleri verir. Yükseköğretim kurumu, başvuru veya patent hakkını buluşu yapana devretmesi durumunda inhisari nitelikte olmayan kullanım hakkını uygun bir bedel karşılığında saklı tutabilir. Buluşu yapanın teklifi kabul etmemesi durumunda patent başvurusu veya patent üzerindeki tasarruf yetkisi yükseköğretim kurumuna ait olur.
(7) Yükseköğretim kurumu, kusuru nedeniyle başvuru işlemlerinin veya patent hakkının sona ermesine sebep olursa buluşu yapanın uğradığı zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
(8) Buluştan elde edilen gelirin yükseköğretim kurumu ve buluşu yapan arasındaki paylaşımı, buluşu yapana gelirin en az üçte biri verilecek şekilde belirlenir. Buluştan elde edilen gelirin yükseköğretim kurumu hissesi ilgili yükseköğretim kurumu bütçesine özgelir olarak kaydedilir ve başta bilimsel araştırmalar olmak üzere yükseköğretim kurumunun
ihtiyaçlarının karşılanması için kullanılır.
(9) 2547 sayılı Kanunun 3. maddesinin birinci fıkrasının (l) bendinde tanımlanan öğretim elemanları ile stajyerlerin ve öğrencilerin diğer kamu kurumları veya özel kuruluşlarla belirli bir sözleşme kapsamında yapmış oldukları çalışmalar sonucunda ortaya çıkan buluşlar üzerindeki hak sahipliğinin belirlenmesinde, diğer kanunlardaki hükümler saklı
kalmak kaydıyla sözleşme hükümleri esas alınır.
(10) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 121. Maddesi, yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen bilimsel çalışmalar ve araştırmalar sonucunda ortaya çıkan buluşları düzenlemektedir. Aşağıda maddeyi özetle, yorumlayarak açıklıyorum:
Madde 121: Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar
- Tanım ve Uygulama Alanı:
- 2547 sayılı Kanunun(Yüksek Öğretim Kanunu) 3. maddesinin (c) bendinde tanımlanan yükseköğretim kurumları, Millî Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı’na bağlı yükseköğretim kurumları kapsamındaki bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda gerçekleştirilen buluşlar için özel hükümleri içerir.
- Çalışanların buluşlarına ilişkin hükümler, özel kanun hükümleri ve bu madde kapsamındaki düzenlemelerle(SMK m. 113 vd) belirlenir.
- Buluş Bildirimi ve Patent Başvurusu:
- Buluşu gerçekleştiren, buluşunu yazılı olarak ve derhal yükseköğretim kurumuna bildirmekle yükümlüdür.
- Patent başvurusu yapılmışsa, başvuru yapıldığına dair bildirim yapılmalıdır.
- Hak Sahipliği ve İtiraz:
- Yükseköğretim kurumu, buluş üzerinde hak sahipliği talebinde bulunmak durumundadır; aksi takdirde buluş serbest buluş niteliği kazanır.
- Buluşu yapan, hak sahipliği talebine itiraz edebilir; itiraz, yükseköğretim kurumu tarafından yazılı gerekçelerle değerlendirilir.
- Diğer Hükümlerden Muafiyet:
- Yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen buluşlar için 115, 116, 118. maddeler ve 119. maddenin dördüncü fıkrası hükümleri uygulanmaz.
- Hakların Devri ve Tazminat:
- Yükseköğretim kurumu, başvuru veya patent hakkından vazgeçmek isterse veya buluş serbest buluş niteliği kazanırsa, buluşu yapana başvuru veya patent hakkını devralma teklifi yapar.
- Yükseköğretim kurumu, kusuru nedeniyle başvuru işlemlerinin veya patent hakkının sona ermesine sebep olursa, buluşu yapanın uğradığı zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
- Gelir Paylaşımı ve Kullanımı:
- Buluştan elde edilen gelir, yükseköğretim kurumu ve buluşu yapan arasında en az üçte bir oranında paylaşılır.
- Yükseköğretim kurumu hissesi, ilgili kurum bütçesine özgelir olarak kaydedilir ve bilimsel araştırmalar başta olmak üzere kurum ihtiyaçları için kullanılır.
- Diğer Hak Sahipleri:
- Öğretim elemanları, stajyerler ve öğrencilerin diğer kurumlarla yapmış oldukları çalışmalar sonucunda ortaya çıkan buluşlar için hak sahipliği belirlenirken, diğer kanunlardaki hükümler esas alınır.
- Uygulama Esasları:
- Bu maddeye ilişkin uygulama usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.
Sonuç: Bu madde, yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen bilimsel çalışmalardan kaynaklanan buluşların hak sahipliği, patent başvuruları, itirazlar, gelir paylaşımı ve kullanımı gibi konularda detaylı düzenlemeler içermektedir. Ayrıca, diğer kamu kurumlarıyla yapılan çalışmalar sonucu ortaya çıkan buluşların hak sahipliği de belirli kriterlere göre düzenlenmiştir.
Sınai Mülkiyet Kanununun(SMK) 119. Maddesi Çalışan Buluşu Serbest Buluşu
Sınai Mülkiyet Kanununun(SMK) 113. Maddesi Çalışanların Buluşları
Sınai Mülkiyet Kanununun(SMK) 118. Maddesi Hizmet Buluşu Hak ve Yükümlülükler
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/199316
