Sınai Mülkiyet Kanunu(SMK) Madde 132
Kamu Yararı Nedeniyle Zorunlu Lisans
MADDE 132
- Kamu sağlığı veya millî güvenlik nedenleriyle patent konusu buluşun kullanılmaya başlanılması, kullanımın artırılması, genel olarak yaygınlaştırılması, yararlı bir kullanım için ıslah edilmesinin büyük önem taşıması veya patent konusu buluşun kullanılmamasının ya da nitelik veya nicelik bakımından yetersiz kullanılmasının ülkenin
ekonomik veya teknolojik gelişimi bakımından ciddi zararlara sebep olacağı hâllerde,
Cumhurbaşkanınca;2
a) Kamu yararı bulunduğu gerekçesiyle zorunlu lisans verilmesine,
b) Buluşun kamu yararını karşılayacak yeterlikte kullanımı patent sahibi tarafından gerçekleştirilebilecekse buluşun şartlı olarak zorunlu lisans konusu yapılmasında kamu yararı bulunduğuna, karar verilir. - Patent başvurusu veya patent konusu buluşun kullanımının kamu sağlığı veya millî güvenlik bakımından önemli olması hâlinde, Millî Savunma Bakanlığı veya Sağlık Bakanlığının uygun görüşü alınarak ilgili bakanlık tarafından teklifte bulunulur.
- Kamu yararı gerekçesiyle verilen zorunlu lisanslar inhisari olabilir. Millî güvenlik bakımından önemli olduğu gerekçesi ile verilen zorunlu lisans kararı, buluşun bir veya birkaç işletme tarafından kullanılması ile sınırlandırılabilir.
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 132. Maddesi: Kamu Yararı Nedeniyle Zorunlu Lisans
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 132. maddesi, kamu yararı nedeniyle zorunlu lisans hükümlerini düzenlemektedir.
Günümüzde, sınai mülkiyet hakları, buluşları korumak ve yaratıcı girişimcilere teşvik sağlamak amacıyla önemli bir role sahiptir. Ancak, her şeyden önce toplumun genel çıkarlarını koruma amacıyla belirli durumlarda sınai mülkiyet kurallarının verdiği tekel haklarına esneklik sağlanması gerektiğini düşünen bir maddeyle karşılaşıyoruz: Sınai Mülkiyet Kanunu Madde 132.
Maddenin gerekçesinde, bu düzenlemenin amacının, patent sisteminin kamu yararı ile uyumlu hale getirilmesi olduğu belirtilmektedir. Patent sistemi, buluş sahiplerine buluşlarına ilişkin belirli haklar tanıyarak, buluşların teşvik edilmesini ve ekonomik fayda sağlanmasını amaçlamaktadır. Ancak, bu hakların mutlak olarak korunması, zaman zaman kamu yararı ile çatışabilmektedir. Örneğin, bir buluşun kamu sağlığı için hayati önem taşıması durumunda, bu buluşun sadece tek bir kişi tarafından kullanılması, kamu sağlığı açısından ciddi sorunlara yol açabilir. Bu gibi durumlarda, kamu yararı gözetilerek, patent sahibinin haklarında sınırlamalar getirilebilmektedir.
Maddenin 1. Fıkrası
Maddenin birinci fıkrasında, zorunlu lisans verilmesine karar verilebilecek durumlar düzenlenmektedir. Bu durumlar, şu şekildedir:
- Patent konusu buluşun, kamu sağlığı veya millî güvenlik bakımından önemli olması,
- Buluşun kullanılmaya başlanılması, kullanımın artırılması, genel olarak yaygınlaştırılması, yararlı bir kullanım için ıslah edilmesinin büyük önem taşıması veya patent konusu buluşun kullanılmamasının ya da nitelik veya nicelik bakımından yetersiz kullanılmasının ülkenin ekonomik veya teknolojik gelişimi bakımından ciddi zararlara sebep olması.
Maddenin 2. Fıkrası
Maddenin ikinci fıkrasında, patent başvurusu veya patent konusu buluşun kullanımının kamu sağlığı veya millî güvenlik bakımından önemli olması hâlinde, Millî Savunma Bakanlığı veya Sağlık Bakanlığının uygun görüşü alınarak ilgili bakanlık tarafından teklifte bulunulması gerektiği düzenlenmektedir.
Maddenin 3. Fıkrası
Maddenin üçüncü fıkrasında, kamu yararı gerekçesiyle verilen zorunlu lisansların inhisari olabileceği düzenlenmektedir. Ayrıca, millî güvenlik bakımından önemli olduğu gerekçesi ile verilen zorunlu lisans kararı, buluşun bir veya birkaç işletme tarafından kullanılması ile sınırlandırılabilir.
Genel Yorum
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 132. maddesi, kamu yararı ile patent hakkı arasında denge kurmak amacıyla getirilmiş bir düzenlemedir. Bu düzenleme, kamu yararı gözetilerek, patent konusu buluşun ülke ekonomisi ve teknolojisi için gerekli olduğu durumlarda, patent sahibinin izni olmaksızın üçüncü kişiler tarafından kullanılabilmesini mümkün kılar.
Bu madde, kamu sağlığı ve millî güvenlik gibi önemli konuların korunması için gerekli bir düzenlemedir. Örneğin, bir salgın hastalıkla mücadele için gerekli olan bir ilaç buluşu için zorunlu lisans verilmesi, hastalığın yayılmasını önlemek ve halk sağlığını korumak için önemli olabilir.
Ancak, bu maddeyle birlikte, patent sahibinin haklarının da korunması önemlidir. Bu nedenle, zorunlu lisans kararı verilmesinde, patent sahibinin görüşlerinin de dikkate alınması gerekir.
Örnek Uygulamalar
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 132. maddesi, aşağıdaki gibi örneklerde uygulanabilir:
- Bir ilaç firması tarafından geliştirilen ve kanser tedavisinde kullanılan bir ilaç buluşu için zorunlu lisans verilmesi, kanser hastalarının tedavisini mümkün kılabilir.
- Bir enerji firması tarafından geliştirilen ve yenilenebilir enerji üretiminde kullanılan bir buluş için zorunlu lisans verilmesi, ülkenin enerji ihtiyacını karşılamayı kolaylaştırabilir.
- Bir savunma sanayi firması tarafından geliştirilen ve güvenlik güçlerinin kullanımına yönelik bir buluş için zorunlu lisans verilmesi, ülkenin güvenliğini artırabilir.
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 132. maddesi, kamu yararı ile patent hakkı arasındaki dengeyi korumak için önemli bir düzenlemedir. Bu madde, gerektiğinde, patent konusu buluşun ülke ekonomisi ve teknolojisi için gerekli olduğu durumlarda, patent sahibinin izni olmaksızın üçüncü kişiler tarafından kullanılabilmesini mümkün kılarak, kamu yararının korunmasını sağlar.
Sınai Mülkiyet Kanunu(SMK) madde 131 Patent Konularının Bağımlılığı Zorunlu Lisans
Sınai Mülkiyet Kanununun(SMK) 126 .Maddesi Patent Lisansında Devrinde Bilgi Verme Zorunluluğu
Sınai Mülkiyet Kanunu(SMK) m.130 Patentin Kullanılmaması Zorunlu Lisans
