Sınai Mülkiyet Kanununun(SMK) 133. Maddesi
Zorunlu Lisansın Hukuki Niteliği ve Güven İlişkisi
MADDE 133
- Zorunlu lisans, inhisari değildir ancak kamu yararı gerekçesiyle verilen zorunlu lisanslar inhisari olabilir. Zorunlu lisans süre, bedel ve kullanım alanı göz önüne alınarak belirli şartlar altında verilir. Mahkeme bedeli belirlerken patentin ekonomik değerini göz önüne alır. 129. maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi uyarınca verilecek
zorunlu lisanslarda bedel belirlenirken, ticari olmayan ve insani amaçlar göz önüne alınarak bu tür kullanımın ithalatçı ülke açısından ekonomik değeri dikkate alınır. - Zorunlu lisans verilmesi hâlinde, lisans alanın alt lisans verme ve patent konusunu ithal etme hakkı yoktur. Ancak kamu yararı gerekçesiyle verilen zorunlu lisansta lisans alan, kamu yararı gereği açıkça ithale yetkili kılınmışsa patent konusu ithal edilebilir. Bu ithal izni, ihtiyaçla sınırlı olarak ve geçici bir süre için verilir.
- Zorunlu lisans sebebiyle, patent sahibi ve lisans alan arasında doğan güven ilişkisi, patent sahibi tarafından ihlal edilirse lisans alan, ihlalin buluşun değerlendirilmesindeki etkisine göre, patent sahibinin isteyebileceği lisans bedelinden indirim yapılmasını talep edebilir.
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 133. Maddesi: Zorunlu Lisansın Hukuki Niteliği ve Güven İlişkisi
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 133. maddesi, zorunlu lisans hükümlerini düzenlemektedir. Bu maddeye göre, zorunlu lisans, patent sahibinin izni olmaksızın, buluşun üçüncü bir kişi tarafından kullanılmasını sağlayan bir lisanstır. Zorunlu lisans, patent sisteminin kamu yararı ile uyumlu hale getirilmesi amacıyla getirilmiş bir düzenlemedir.
Zorunlu lisansın hukuki niteliği
Zorunlu lisans, patent sahibinin mülkiyet hakkına bir sınırlama getirmektedir. Bu nedenle, zorunlu lisansın hukuki niteliği tartışma konusu olmuştur. Bazı görüşlere göre, zorunlu lisans, patent hakkının devrini ifade etmektedir. Diğer görüşlere göre ise, zorunlu lisans, patent hakkının bir sınırlaması olarak değerlendirilmelidir.
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 133. maddesinin birinci fıkrasında, zorunlu lisansın inhisari olmadığı belirtilmiştir. Bu düzenleme, zorunlu lisansın patent sahibinin mülkiyet hakkına tam bir sınırlama getirmediğini göstermektedir. Zorunlu lisansa sahip olan kişi, patent konusu buluşu sadece kendisi kullanabilir. Başkalarına lisans veremez veya patent konusu buluşu ithal edemez.
Zorunlu lisansın şartları
Zorunlu lisans verilmesi için, aşağıdaki şartlar aranır:
- Buluşun, kamu yararı veya kamu düzeni bakımından önemli olması
- Buluşun kullanılmaya başlanılması, kullanımın artırılması, genel olarak yaygınlaştırılması, yararlı bir kullanım için ıslah edilmesinin büyük önem taşıması veya buluşun kullanılmamasının ya da nitelik veya nicelik bakımından yetersiz kullanılmasının ülkenin ekonomik veya teknolojik gelişimi bakımından ciddi zararlara sebep olması
Bu şartlardan herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda, mahkeme tarafından zorunlu lisans verilmesine karar verilebilir.
Zorunlu lisansın süre, bedel ve kullanım alanı
Zorunlu lisansın süresi, mahkeme tarafından belirlenir. Bu süre, patent süresinin üçte birini geçemez. Zorunlu lisansın bedeli, patentin ekonomik değerine göre belirlenir.
Zorunlu lisans, patent konusu buluşun sadece belli bir alanda kullanılmasını da içerebilir. Bu durumda, zorunlu lisansın kullanım alanı, mahkeme tarafından belirlenir.
Zorunlu lisans ve güven ilişkisi
Zorunlu lisans, patent sahibi ile lisans alan arasında bir güven ilişkisi doğurabilir. Bu güven ilişkisi, patent sahibinin lisans alanına karşı bazı yükümlülükler getirmektedir.
Maddenin üçüncü fıkrasına göre, patent sahibi, zorunlu lisans sebebiyle, lisans alan ile doğan güven ilişkisini ihlal ederse, lisans alan, ihlalin buluşun değerlendirilmesindeki etkisine göre, patent sahibinin isteyebileceği lisans bedelinden indirim yapılmasını talep edebilir.
Örneğin, patent sahibi, zorunlu lisans alan kişiye, buluşu geliştirmek için gerekli olan bilgileri vermezse, güven ilişkisi ihlal edilmiş olur. Bu durumda, lisans alan, patent sahibinden, lisans bedelinden indirim talep edebilir.
Sonuç
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 133. maddesi, patent sisteminin kamu yararı ile uyumlu hale getirilmesi amacıyla getirilmiş önemli bir düzenlemedir. Bu madde, patent sahibinin mülkiyet hakkına bir sınırlama getirerek, buluşların daha geniş bir alanda kullanılmasına ve kamu yararının sağlanmasına katkıda bulunmaktadır.
Sınai Mülkiyet Kanunu(SMK) Madde 132 Patentin Kamu Yararına Zorunlu Lisansı
Sınai Mülkiyet Kanunu(SMK) madde 131 Patent Konularının Bağımlılığı Zorunlu Lisans
https://sarkac.org/2020/04/fikri-mulkiyet-sistemi-ve-covid-19-asisina-erisim/
