Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 5. Maddesi: Sinema Eserlerinin Detaylı İncelemesi

Sinema, günümüzün en etkileyici ve yaygın sanat dallarından biridir. Sinema eserleri, hem sanatsal hem de bilimsel değer taşıyan ve geniş kitlelere hitap eden içerikler sunar. Türkiye’de, sinema eserlerinin hukuki koruma altına alınması ve düzenlenmesi, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) ile sağlanmaktadır. Kanunun 5. maddesi, sinema eserlerinin tanımını ve kapsamını belirleyerek, bu eserlerin korunmasına yönelik önemli hükümler içerir. Bu yazıda, FSEK’in 5. maddesindeki sinema eserlerine dair düzenlemeleri detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

FSEK Madde 5: Sinema Eserlerinin Tanımı

Kanun Metni

Madde 5 – (Değişik: 21/2/2001 – 4630/3 md.) “Sinema eserleri, her nevi bedii, ilmi, öğretici veya teknik mahiyette olan veya günlük olayları tespit eden filmler veya sinema filmleri gibi, tespit edildiği materyale bakılmaksızın, elektronik veya mekanik veya benzeri araçlarla gösterilebilen, sesli veya sessiz, birbiriyle ilişkili hareketli görüntüler dizisidir.”

Detaylı Açıklama

1. Çeşitlilik ve Mahiyet

Sinema eserleri, çeşitli türlerde olabilir:

• Bedii (Sanatsal) Eserler: Estetik ve sanatsal değer taşıyan filmler. Örneğin, Amélie gibi sanatsal filmler.
• İlmi (Bilimsel) Eserler: Bilimsel konuları ele alan belgeseller veya filmler. Örneğin, Cosmos: A Spacetime Odyssey gibi bilimsel belgeseller.
• Öğretici Eserler: Eğitim amacıyla üretilen filmler veya videolar. Örneğin, okullarda kullanılan eğitim videoları.
• Teknik Eserler: Teknik bilgiler veren filmler veya videolar. Örneğin, mühendislik veya tıp alanında kullanılan öğretici videolar.
• Günlük Olayları Tespit Eden Eserler: Güncel olayları belgeleyen filmler. Örneğin, haber belgeselleri.

2. Materyale Bakılmaksızın Gösterilebilme

Sinema eserleri, hangi materyal üzerinde tespit edildiğine bakılmaksızın korunur. Bu, eserin dijital, film, video kaset veya başka bir formatta olup olmadığının önemi olmadığı anlamına gelir. Örneğin, Star Wars filmleri hem dijital hem de film formatında olabilir.

3. Gösterim Araçları

Sinema eserleri, elektronik, mekanik veya benzeri araçlarla gösterilebilir. Bu, sinema salonlarında, televizyonlarda, bilgisayarlarda, mobil cihazlarda veya diğer gösterim araçlarında gösterilebileceği anlamına gelir. Örneğin, Netflix üzerinden izlenebilen bir film, bu kapsamda korunur.

4. Sesli veya Sessiz Olma Durumu

Sinema eserleri sesli veya sessiz olabilir. Bu, eserin ses içermese bile korunabileceği anlamına gelir. Örneğin, The Artist gibi sessiz filmler de bu kapsamda değerlendirilir.

5. Hareketli Görüntüler Dizisi

Sinema eserleri, birbiriyle ilişkili hareketli görüntüler dizisidir. Bu, eserin tek bir hareketli görüntü değil, bir olay örgüsü veya anlatı sunan bir dizi hareketli görüntü olması gerektiğini ifade eder. Örneğin, The Godfather filmi, bu tanıma uygundur.

Sinema Eserlerinin Korunması ve Haklar

Eser Sahipliği

Sinema eserlerinin sahipleri, genellikle eserin yaratıcıları olan yönetmen, senarist ve yapımcıdır. Eser sahipleri, eser üzerinde manevi ve mali haklara sahiptir.

Manevi Haklar

Eser sahiplerinin manevi hakları şunlardır:

• Ad Belirleme: Eserin adını belirleme hakkı.
• Eserin Yayımlanmasına Karar Verme: Eserin yayımlanıp yayımlanmamasına karar verme hakkı.
• Eserin Bütünlüğünü Koruma: Eserin bütünlüğünü koruma ve eserin değiştirilmesine karşı çıkma hakkı.

Mali Haklar

Eser sahiplerinin mali hakları şunlardır:

• Çoğaltma: Eseri çoğaltma hakkı.
• Yayma: Eseri yayma ve dağıtma hakkı.
• Temsil: Eseri gösterme ve temsil etme hakkı.
• İşleme: Eser üzerinde değişiklik yapma ve eserden türev eserler üretme hakkı.

Sonuç

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 5. maddesi, sinema eserlerinin tanımını ve kapsamını geniş bir şekilde ele alır. Sinema eserlerinin sanatsal, bilimsel, öğretici veya teknik olabileceği; hangi materyal üzerinde tespit edildiğine bakılmaksızın elektronik veya mekanik araçlarla gösterilebileceği; sesli veya sessiz olabileceği ve birbiriyle ilişkili hareketli görüntüler dizisinden oluştuğu belirtilir. Bu düzenlemeler, sinema eserlerinin yaratıcılarını korurken, kültürel ve sanatsal gelişimi destekler.

---

Kemal Sunal Filmleri, Mirasçılarının Telif Hakkı

Sinema Eserleri Üzerindeki Hak Sahipliği 1017