Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu(FSEK) Madde 15 Adın Belirlenmesi
Adın belirtilmesi salahiyeti:
Madde 15 – Eseri, sahibinin adı veya müstear adı ile yahut adsız olarak, umuma arzetme veya yayımlama hususunda karar vermek salahiyeti munhasıran eser sahibine aittir.
Bir güzel sanat eserinden çoğaltma ile elde edilen kopyelerle bir işlenmenin aslı veya çoğaltılmış nüshaları üzerinde asıl eser sahibinin ad veya alametinin, kararlaştırılan veya adet olan şekilde belirtilmesi ve vücuda getirilen eserin bir kopye veya işlenme olduğunun açıkça gösterilmesi şarttır.
Bir eserin kimin tarafından vücuda getirildiği ihtilaflı ise, yahut her hangi bir kimse eserin sahibi olduğunu iddia etmekte ise, hakiki sahibi, hakkının tesbitini mahkemeden istiyebilir.
(Ek: 7/6/1995 – 4110/6 md.) Eser niteliğindeki mimari yapılarda, yazılı istem üzerine eserin görülen bir yerine eser sahibinin uygun göreceği malzeme ile silinmeyecek biçimde eser sahibinin adı yazılır.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 15. Maddesi: Adın Belirtilmesi Hakkı Üzerine Bir İnceleme
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 15. maddesi(FSEK m. 15), eserin sahibine, eserin nasıl ve hangi şekilde yayımlanacağı konusunda önemli haklar tanımaktadır. Bu madde, eser sahibine adının veya müstear adının (takma ad) eserin yayımlanması sırasında kullanılması, eserin adsız yayımlanması gibi önemli konularda karar verme yetkisi verir. Aynı zamanda, eserin kimin tarafından yaratıldığının tartışmalı olduğu durumlarda eser sahibinin haklarının nasıl korunabileceğine dair düzenlemeler içermektedir. Şimdi bu önemli hakları detaylı inceleyelim.
1. Eserin Ad ile Yayımlanması veya Adsız Yayımlanması
FSEK m. 15′e göre, eser sahibi, eserin kendi adıyla mı, müstear adıyla mı yoksa tamamen adsız olarak mı yayımlanacağına karar verme hakkına sahiptir. Eser üzerinde bu tür kararlar verme yetkisi, münhasıran (sadece) eser sahibine aittir. Bu hak, özellikle sanatçılar ve yazarlar açısından büyük önem taşır çünkü bir eser üzerinde kimin hak sahibi olduğunu belirtmek, onun manevi haklarını korur.
2. Güzel Sanat Eserlerinde Çoğaltma ve İşlenme Durumları
Bir güzel sanat eseri söz konusu olduğunda, eser sahibinin adı veya belirleyici bir işareti, eserin çoğaltılmış kopyalarında veya eserin işlenmiş versiyonlarında yer almalıdır. Bu adın, eser sahibi ile anlaşmaya varılan ya da yaygın olan bir biçimde gösterilmesi gerekmektedir. Ayrıca, işlenen eserin veya kopyanın, aslının bir çoğaltması veya işlenmiş bir versiyonu olduğunun açıkça belirtilmesi zorunludur. Bu, eserin özgünlüğü ile işlenme veya kopya olup olmadığının anlaşılmasını sağlar ve eser sahibinin manevi haklarını korur.
3. Eser Sahipliği İhtilafları
Bir eserin kimin tarafından yaratıldığı konusunda bir ihtilaf (anlaşmazlık) varsa, eser sahibi mahkemeye başvurarak hakkını kanıtlayabilir. Eser sahibinin, eseri üzerinde sahiplik iddiasında bulunan diğer kişilere karşı korunması için bu tür bir yasal düzenleme gereklidir. Böylelikle, eserin gerçek sahibinin kim olduğu yargı yoluyla belirlenebilir.
4. Mimari Yapılarda Eser Sahibinin Adının Belirtilmesi
1995 yılında eklenen bir düzenlemeyle, mimari eserlerin de bu kapsamda ele alınması sağlanmıştır. Mimari eserler de sanat eseri olarak kabul edilmekte ve eser sahibinin talebi üzerine, eserin görünen bir yerine adı yazılabilir. Bu yazı, eser sahibinin belirleyeceği bir malzeme ile ve silinmeyecek şekilde yapılmalıdır. Bu madde, mimari eser sahiplerinin haklarını korurken, aynı zamanda eser üzerindeki sahiplik iddialarını netleştirir.
Sonuç
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 15. maddesi, eser sahiplerinin eserleri üzerindeki manevi haklarını koruma altına alan çok önemli bir düzenlemedir. Eserin hangi isimle yayımlanacağı, çoğaltma ve işlenme süreçlerinde eserin sahibinin belirtilmesi gibi konular, sanatçının eser üzerindeki manevi bağını korur. Ayrıca, eser sahipliği konusunda çıkabilecek ihtilafların çözümü için de yasal yollar sunar.
Eser sahipleri, bu haklarını bilmeli ve eserlerini yayımlarken adlarının doğru bir şekilde kullanıldığından emin olmalıdırlar. Hem sanatın hem de sanatçının haklarının korunması adına bu tür düzenlemeler büyük bir önem taşımaktadır.
Eserin Umuma Arz Edilmesi, Yayınlanması Zamanı ve Tarzının Belirlenmesi 740
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/45821.pdf
