Hakları Kullanabilecek Kimseler: Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Madde 19
Madde 19 –
Eser sahibi, 14 ve 15’inci maddelerin birinci fıkraları ile kendisine tanınan salahiyetlerin (yetkilerin) kullanılış tarzlarını belirlememişse veya bu yetkilerin kullanımını bir başkasına bırakmamışsa, bu yetkilerin ölümünden sonra kullanılma hakkı şu sıraya göre belirlenir:
1. Vasiyeti tenfiz memuru (vasiyeti uygulayan kişi),
2. Sağ kalan eşi, çocukları ve yasal mirasçıları,
3. Ana-babası ve kardeşleri.
(Değişiklik: 21/2/2001-4630/12 md.)
Eser sahibinin ölümünden sonra, yukarıdaki sırada belirtilen kişiler, eser sahibine 14, 15 ve 16’ncı maddelerin üçüncü fıkralarında tanınan hakları, ölüm tarihinden itibaren yetmiş yıl boyunca kendi adlarına kullanabilirler.
Eser sahibinden veya yukarıdaki sıralamada yer alan kişilerden mali bir hak edinen kişi, meşru bir menfaati olduğunu ispat etmesi şartıyla, eser sahibine tanınan hakları kendi adına kullanabilir.
Eser üzerindeki yetkili kişiler birden fazla olup karar alamazlarsa, mahkeme, eser sahibinin muhtemel arzusuna en uygun şekilde basit yargılama usulüyle anlaşmazlığı çözer.
(Değişiklik: 1/11/1983 – 2936/2 md.)
18’inci madde ve yukarıdaki fıkralarda sayılan yetkili kimselerden hiçbiri bulunmaz veya yetkilerini kullanmazsa ya da ikinci fıkrada belirtilen yetmiş yıllık süre sona ermişse, eser memleketin kültürü bakımından önemli görülürse, Kültür ve Turizm Bakanlığı, 14, 15 ve 16’ncı maddelerin üçüncü fıkralarında tanınan hakları kendi adına kullanabilir.
Madde 19’un Açıklaması
Eser Sahibinin Haklarının Ölümden Sonra Kullanımı
Madde 19, eser sahibinin ölümünden sonra mali ve manevi haklarının kimler tarafından kullanılabileceğini belirlemektedir. Eğer eser sahibi sağlığında bu hakların kullanımına ilişkin bir düzenleme yapmamışsa, hakların kullanımı için yasal bir hiyerarşi oluşturulmuştur.
Hakların Kullanım Süresi
Eser sahibinin ölümünden sonra, kanunda belirtilen kişiler (eş, çocuklar, mirasçılar vb.), eserin kullanım haklarını yetmiş yıl boyunca devralabilir. Bu süre, eser sahibinin yarattığı eserin kültürel ve ekonomik değerinin mirasçılar tarafından korunmasını sağlar.
Hakların Devri ve Yetki Kullanımı
Yetkili kişilerden biri veya tamamı bulunmadığında ya da haklarını kullanmadığında, eser üzerinde meşru menfaati olduğunu ispat eden kişiler, eserin kullanım haklarını talep edebilir. Bu, özellikle eserin ekonomik kazanç getirdiği durumlarda önemlidir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Rolü
Yetkili kimse kalmamışsa veya belirlenen süre dolmuşsa, eser Türkiye’nin kültürel mirası açısından önemli görülürse, Kültür ve Turizm Bakanlığı devreye girerek eseri koruma ve tanıtma görevini üstlenir. Bu hüküm, kültürel değerlerin korunmasını ve kamu yararına hizmet etmesini sağlar.
Yargısal Çözümler
Hak sahipleri arasında anlaşmazlık durumunda, mahkemeler basit yargılama usulü ile eser sahibinin muhtemel iradesini göz önünde bulundurarak çözüm sunar. Bu düzenleme, olası anlaşmazlıkların hızlı ve adil bir şekilde çözülmesini sağlar.
Sonuç
Madde 19, eser sahibinin ölümünden sonra hakların devri ve kullanımıyla ilgili detaylı bir çerçeve sunar. Bu düzenleme, eser sahibinin haklarının korunması, kültürel değerlerin sürekliliği ve mirasçıların ekonomik kazançlarını güvence altına almak amacıyla önemli bir işlev görür.
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.3.5846.pdf
https://www.emrekurt.av.tr/blogs/2022/09/21/telif-haklari-suresi-70-yil/
Anahtar Kelimeler:
#FikirveSanatEserleriKanunu #Madde19 #HaklarınKullanımı #EserSahibininHakları #TelifHukuku #MirasHakları #KültürveTurizmBakanlığı #TürkHukuku #EserHakları #MaliHaklar
