Türkiye’de Pozisyon Markaları: AB ile Karşılaştırmalı Bir Analiz
Pozisyon markaları, bir ürünün fiziksel veya işlevsel özelliklerinden bağımsız olarak, belirli bir yerleşim ya da konuma dayanan ayırt edici işaretlerdir. Avrupa Birliği’nde (EU) pozisyon markaları uzun yıllardır tartışmalı bir konu olsa da, son yıllarda verilen kararlarla bu alandaki uygulamalar netleşmiştir. Türkiye’de ise bu konu, fikri mülkiyet hukukunda henüz detaylı bir gelişim göstermemiştir. Bu yazıda, Türkiye’de pozisyon markaları ile Avrupa Birliği’ndeki uygulamalar arasındaki farkları derinlemesine inceleyeceğiz.
Pozisyon Markaları Nedir?
Pozisyon markaları, belirli bir ürünün bir bölümünde yer alan, dekoratif olmayan, ticari bir anlam taşıyan işaretlerdir. Örneğin:
• Bisiklet dişlilerindeki renkli halkalar,
• Ayakkabıların belirli bir yerinde bulunan simgeler,
• Çikolata barlarının benzersiz şekilleri.
Bu tür markalar, sektördeki normlara aykırı olup tüketicinin dikkatini çekerek ticari bir kimlik kazandırır.
Avrupa Birliği’nde Pozisyon Markaları
Avrupa Birliği’nde pozisyon markalarının tescili, norm ve geleneklerden sapma testi ile değerlendirilir.
1. Normlardan Sapma Testi:
• Pozisyon markası, ürünün işlevsel bir parçası olmamalı.
• Dekoratif değil, ticari bir kimlik taşımalı.
2. SRAM LLC Kararı:
• Kırmızı bir halkayı içeren pozisyon markası, EUIPO tarafından “dikkat çekici ve benzersiz” bulunduğu için tescil edildi. Bu karar, Avrupa’da pozisyon markaları için bir dönüm noktasıdır.
Türkiye’de Pozisyon Markaları
Türkiye’de pozisyon markaları, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında tescillenebilir. Ancak uygulamada bu tür markaların kabulü oldukça sınırlıdır.
1. Tescil Süreci:
• Marka, belirgin bir ayırt edici niteliğe sahip olmalıdır.
• Sadece süsleme amacı taşıyan veya işlevsel unsurlara sahip işaretler reddedilir.
2. Türk Patent ve Marka Kurumu’nun Tutumu:
• Türkiye’de pozisyon markalarının kabulü, Avrupa’ya kıyasla daha muhafazakâr bir yaklaşım sergiler.
• Çoğu başvuru, işaretin ayırt ediciliğinin yetersiz olduğu gerekçesiyle reddedilmektedir.
EU-Türkiye Karşılaştırması
Kriter Avrupa Birliği Türkiye
Normlardan Sapma Testi Uygulanır ve geniş yorumlanır Uygulanır ancak dar yorumlanır
Tescil Kabul Oranı Daha yüksek Daha düşük
Yargı Kararları Pozitif emsal kararlar mevcuttur Sınırlı ve yeni gelişmekte
Uzmanlaşma Seviyesi Fikri mülkiyet uzmanları derinlemesine çalışır Daha genel bir yaklaşım hakim
Türkiye’de Pozisyon Markalarının Gelişimi İçin Öneriler
1. Hukuki Bilincin Artırılması:
• Pozisyon markalarının işlevi ve önemi üzerine sektörlerde farkındalık yaratılmalı.
2. Emsal Kararların Çoğaltılması:
• Avrupa’da alınan kararlar referans alınarak Türk mahkemelerinde benzer sonuçlar elde edilebilir.
3. Uzmanlaşma:
• Türk Patent ve Marka Kurumu’nun pozisyon markaları konusunda daha uzman bir birim oluşturması gerekmektedir.
Sonuç
Pozisyon markaları, markalaşma sürecinde önemli bir alan haline gelmiştir. Türkiye’de pozisyon markalarının kabulü hâlâ gelişme aşamasında olsa da, Avrupa’daki kararlar ve uygulamalar Türkiye için bir yol haritası olabilir. Doğru adımlar atıldığında, bu alan Türkiye’de de yaratıcı ve inovatif markalar için fırsatlar sunabilir.
#PozisyonMarkası #MarkaTescili #FikriMülkiyet #TürkPatent #EUIPO #TicariMarkalar #FikriHaklar #SRAMMarka #TürkiyeMarkaHukuku #AvrupaBirliğiMarka
