Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) Madde 45 – Güzel Sanat Eserlerinin Satışından Pay Verilmesi
Kanun Maddesi (Sadeleştirilmiş Hali):
Madde 45 –
Mimarî eserler hariç olmak üzere, güzel sanat eserlerinin asılları ve eser sahibinin sınırlı sayıda ürettiği, imzaladığı veya işaretlediği özgün kopyaları satıldığında, her satışta satış bedeli ile önceki satış bedeli arasındaki farkın bir kısmı eser sahibine veya mirasçılarına ödenir.
Eser sahibi hayatta değilse, mirasçılara ödeme yapılır. Mirasçı bulunmaması halinde ise ödeme, ilgili meslek birliğine yapılır.
Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılacak karara göre:
1. Bedel farkının %10’unu geçmeyecek şekilde bir pay tarifesi belirlenir.
2. Belirli bir satış bedelinin altında kalan satışlar muaf tutulur.
3. Hangi meslek birliğinin yetkili olduğu tespit edilir.
Satışı gerçekleştiren kişi, satış yapılan kurumla birlikte sorumludur. Ancak zorunlu satış durumlarında, bu pay diğer borçlar ödendikten sonra ödenir.
Pay talebi, satış tarihinden itibaren 5 yıl içinde yapılmalıdır.
Alt Maddelerin Yorumu:
1. Mimarî Eserler Hariç Tutulması:
Mimarî eserler, kamuya açık binalar veya yapılar olarak kabul edilir ve bu nedenle bu madde kapsamına girmez. Ancak tablolar, heykeller ve grafik eserler gibi diğer sanat eserleri bu kapsamda değerlendirilir.
2. Özgün Eserler ve Kopyalar:
Bir sanatçının ürettiği özgün eserler veya sınırlı sayıda üretilmiş ve sanatçı tarafından imzalanmış ya da işaretlenmiş kopyalar bu maddeye dahildir. Bu, sanat eserlerinin ticari değerinin korunmasını sağlar.
3. Satış Bedelinden Pay:
Bir sanat eseri satıldığında, eğer satış bedeli önceki satış bedelinden önemli ölçüde yüksekse, bu farktan eser sahibine %10’a kadar bir pay ödenir. Bu, sanatçının eserlerinin değerlenmesinden yararlanmasını sağlar.
4. Mirasçılar ve Meslek Birlikleri:
Eser sahibi vefat etmişse, bu pay mirasçılara veya ilgili meslek birliğine ödenir. Bu düzenleme, sanatçının mirasının korunmasını ve sanat eserlerinin değerinin sürdürülebilir olmasını sağlar.
5. Sorumluluk:
Sanat eseri satan kişi, satışın gerçekleştiği müessese ile ortak sorumluluk taşır. Bu, hem galerilerin hem de sanatçının haklarının korunmasına yardımcı olur.
6. Zorunlu Satışlar (Cebri Satış):
Zorunlu satış durumlarında (örneğin haciz veya icra), eser sahibinin payı, diğer tüm borçlar ödendikten sonra ödenir. Bu, yasal öncelik sırasını belirler.
7. Zamanaşımı:
Sanatçının veya mirasçılarının, satıştan doğan pay hakkını talep etmesi için 5 yıllık bir süresi vardır. Bu süre geçtikten sonra talepte bulunulamaz.
FSEK Madde 45’in Genel Açıklaması:
Madde 45, sanatçının eserinin sonraki satışlarından maddi kazanç elde etmesini sağlayan bir haktır. Bu düzenleme, sanatçının emeğinin ve eserlerinin değerlenmesinin adil bir şekilde paylaşılmasını sağlar.
Bir tablo, heykel veya özgün sanat eseri bir galeride satıldığında ve daha sonra başka bir koleksiyonere daha yüksek bir fiyata yeniden satıldığında, ilk satıştan sonra eser sahibi eserin değer artışından pay alır.
Bu madde:
• Sanatçıların haklarını güçlendirir.
• Eserlerin ticari dolaşımında adil bir gelir dağılımı sağlar.
• Sanat piyasasında şeffaflığı artırır.
Örneğin:
• Bir ressamın tablosu 10.000 TL’ye satılır. Birkaç yıl sonra bu tablo bir müzayedede 50.000 TL’ye el değiştirir. Bu durumda, ressam veya mirasçıları satış farkından %10’a kadar bir pay alabilir.
FSEK Madde 45’in Önemi:
• Sanatçılar, eserlerinin artan değerinden kazanç sağlar.
• Eserlerin ticari değerinin adil bir şekilde bölüşülmesi sağlanır.
• Mirasçıların hakları korunur.
• Sanatçının yaşam boyu ve ölümünden sonra bile eserlerinden kazanç elde etmesi mümkün olur.
Sonuç olarak, Madde 45, sanatçının yaratıcı emeğini koruyan ve eserinin piyasada değer kazandıkça bundan hak ettiği payı almasını sağlayan adil bir düzenlemedir.
#FSEK #TelifHakları #GüzelSanatEserleri #SanatçıHakları #EserSahipliği #SanatPiyasası
