Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) Madde 46 – Devletin Faydalanma Yetkisi
Kanun Maddesi (Sadeleştirilmiş Hali):
Madde 46 –
Henüz yayımlanmamış veya kamuya açık hale getirilmemiş olan, ancak umumi kütüphaneler, müzeler ve benzeri kurumlarda saklanan eserler, eğer eser sahibi bu eserlerin çoğaltılmasını veya yayımlanmasını açıkça yasaklamamışsa ve mali hakların koruma süresi dolmuşsa, bu eserler bulunduğu kamu kurum veya kuruluşuna ait olur.
Bu eserlerden bilimsel ve kültürel amaçlarla yararlanmak isteyen kişi ve kurumlar, ilgili kamu kurumundan izin almalıdır. Eserlerden elde edilecek gelirlerin nasıl kullanılacağı, izin süreçleri ve ücretlendirme usulleri, Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan bir yönetmelikle düzenlenir.
Alt Maddelerin Yorumu:
1. Eserin Yayımlanma Durumu:
• Eğer bir eser henüz yayımlanmamış veya kamuya sunulmamışsa, bu eser üzerinde haklar devam eder. Ancak eser sahibi, eserinin çoğaltılmasını veya yayımlanmasını yasaklamamışsa, bu eserler, saklandığı kamu kurumunun malı sayılır.
Örneğin: Bir ressamın vefatından sonra eseri bir müzede bulunuyorsa ve koruma süresi sona ermişse, müze bu eserin çoğaltılmasına veya sergilenmesine izin verebilir.
2. Koruma Süresi:
• Mali hakların koruma süresi dolduktan sonra bu madde devreye girer. Eser sahibi hayattayken veya koruma süresi içindeyken devletin bu eseri serbestçe kullanma hakkı yoktur.
• Türkiye’de eserlerin korunma süresi, eser sahibinin ölümünden sonra 70 yıl olarak belirlenmiştir.
3. Kamu Kurumlarının Hakkı:
• Eserlerin korunma süresi dolduğunda, bu eserlerin kamusal yarar için kullanılması sağlanır.
• Kütüphaneler ve müzeler, bu eserlerin kopyalanması, sergilenmesi ve bilimsel amaçlarla kullanılması konusunda tam yetkiye sahip olur.
4. İzin ve Ücretlendirme:
• Eserlerden faydalanmak isteyen kişi ve kuruluşlar, ilgili kamu kurumundan izin almak zorundadır.
• İzin ve ücret süreçleri Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan yönetmelik ile belirlenir.
• Bu gelirler, kültürel projeler ve sanat faaliyetlerinde kullanılmak üzere ayrılır.
Örneğin: Bir yazarın arşivlenmiş mektuplarını bir araştırmacı incelemek isterse, bu mektupların bulunduğu kütüphaneden izin alarak erişim sağlayabilir.
FSEK Madde 46’nın Genel Açıklaması:
Madde 46, koruma süresi dolmuş ancak henüz kamuya sunulmamış eserlerin devlet tarafından değerlendirilmesine olanak tanır. Bu madde, özellikle müzelerde ve arşivlerde saklanan eserlerin kültürel ve bilimsel çalışmalar için kullanılmasını sağlar.
Eser sahipleri, yaşamları boyunca eserlerinin çoğaltılmasını veya yayımlanmasını yasaklayarak bu yetkinin kullanılmasını engelleyebilir. Ancak böyle bir yasaklama yoksa, koruma süresi dolduğunda devlet, eseri kamusal yarar için kullanabilir.
Bu düzenleme:
• Eserlerin kaybolmasını ve unutulmasını önler.
• Kültürel mirasın korunmasına katkı sağlar.
• Bilimsel ve sanatsal araştırmaların önünü açar.
Örnek:
Bir müzenin deposunda saklanan, henüz yayımlanmamış bir ressama ait tablo, koruma süresi dolduktan sonra müze tarafından sergilenebilir veya çoğaltılabilir. Bu eserden elde edilen gelir, müzenin restorasyon projelerine veya yeni sergilere kaynak olabilir.
FSEK Madde 46’nın Önemi:
• Devletin kültürel mirası koruma görevini güçlendirir.
• Kamuya ait eserlerin değerlendirilmesini sağlar.
• Bilimsel ve sanatsal projeler için yeni kaynaklar yaratır.
• Kültürel gelişime ve sanatın yayılmasına katkı sunar.
Sonuç olarak, Madde 46, devletin kültürel mirasa sahip çıkmasını ve korunmuş eserlerin kamu yararına sunulmasını sağlayan önemli bir yasal düzenlemedir.
#FSEK #KültürelMiras #SanatEserleri #MüzeArşivleri #DevletinFaydalanmaYetkisi #KamuEserleri
