Eser Sahibinin Hakları ile Bağlantılı Hakların Kapsamı ve Süresi (FSEK Madde 82 Açıklaması)
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun (FSEK) 82. maddesi, icracı sanatçılar, fonogram ve film yapımcıları, ve radyo-televizyon kuruluşları gibi hak sahiplerinin bağlantılı haklarını ve bu hakların koruma sürelerini belirler. Bu düzenlemeler, eser sahipleri dışındaki yaratıcı ve üretici kişilerin de haklarını güvence altına alır.
1. Bağlantılı Hakların Kapsamı
A) İcracı Sanatçılar İçin Uygulama Alanı
Kimler Korunur?
1. Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşı Olan İcracılar:
• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan tüm icracı sanatçılar korunur.
2. Türkiye Vatandaşı Olmayan İcracılar (Belirli Şartlarla):
Aşağıdaki durumlarda Türkiye vatandaşı olmayan icracılar da korunur:
• İcraları Türkiye sınırları içinde gerçekleştirilmişse,
• Türkiye’de yasal olarak korunan ses taşıyıcılarına (örneğin CD, kaset) dahil edilmişse,
• Bir ses taşıyıcısına tespit edilmemiş olsa bile, Türkiye’de korunan fonogramlar veya ilk film tespitlerine dahil edilmişse,
• Türkiye’de yayınlanan radyo-televizyon yayınlarında yer alıyorsa.
Örnek: Almanya vatandaşı bir sanatçının Türkiye’de verdiği konser kaydedilip yayımlandıysa, bu icra Türkiye’de korunur.
B) Fonogram ve Film Yapımcıları İçin Uygulama Alanı
Kimler Korunur?
1. Yapımcısı Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşı Olanlar:
• Fonogram (ses kaydı) ve film yapımcıları Türkiye vatandaşıysa, bu eserler korunur.
2. Türkiye’de Üretilen Fonogram ve Filmler:
• Yapımcı yabancı uyruklu olsa bile, eğer üretim Türkiye’de yapılmışsa yine korunur.
Örnek: Türkiye’de çekilmiş bir yabancı film, Türk hukukuna göre korunur.
C) Radyo ve Televizyon Yayınları İçin Uygulama Alanı
Kimler Korunur?
1. Türkiye Merkezli Yayın Kuruluşları:
• Merkezi Türkiye sınırları içinde bulunan tüm radyo ve TV kuruluşlarının yayınları korunur.
2. Türkiye’de Yayınlanan Programlar:
• Yayını Türkiye içindeki bir verici aracılığıyla yapılan tüm yayınlar korunur.
Örnek: Bir uluslararası kanalın Türkiye’deki bir vericiden yayınlanan içeriği, bu yasa kapsamında korunur.
D) Uluslararası Anlaşmalar Kapsamında Koruma
• Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalara göre, yabancı icracı sanatçılar, yapımcılar ve yayın kuruluşları da korunabilir.
• Örneğin, Türkiye’nin üyesi olduğu Bern Konvansiyonu veya Roma Sözleşmesi gibi uluslararası anlaşmalar kapsamında koruma sağlanır.
2. Bağlantılı Hakların Süresi
Bağlantılı haklar, belirli bir süre boyunca korunur. Süreler, eserin veya icranın ilk kez kaydedildiği veya kamuya sunulduğu tarihten itibaren başlar.
A) İcracı Sanatçılar İçin Koruma Süresi
• Süre: 70 yıl
• Başlangıç:
• İcra kaydedilmişse, kayıt (tespit) tarihinden itibaren 70 yıl.
• İcra kaydedilmemişse, ilk kez kamuya sunulduğu (aleniyet kazandığı) tarihten itibaren 70 yıl.
Örnek: 2000 yılında kaydedilen bir konser için koruma süresi 2070 yılında sona erer.
B) Yapımcıların Hakları (Fonogram ve Film Yapımcıları)
• Süre: 70 yıl
• Başlangıç:
• İlk tespitin yapıldığı (ilk kaydedildiği) tarihten itibaren başlar.
Örnek: 2010 yılında yayımlanan bir filmin yapımcısı için koruma süresi 2080 yılında sona erer.
C) Radyo ve Televizyon Kuruluşlarının Hakları
• Süre: 70 yıl
• Başlangıç:
• Yayının ilk kez kamuya sunulduğu (yayınlandığı) tarihten itibaren başlar.
Örnek: 1995 yılında yayınlanan bir televizyon programının hakları 2065 yılında sona erer.
3. Örnek Senaryolar
• Örnek 1:
1990 yılında Türkiye’de kaydedilen bir müzik albümünün hakları, 2060 yılına kadar korunur.
• Örnek 2:
Türkiye merkezli bir televizyon kanalı 2005’te bir belgesel yayınlamışsa, bu yayının hakları 2075’e kadar korunur.
• Örnek 3:
Almanya’da bir müzik kaydı yapılmış ancak Türkiye’de yayınlanmışsa, uluslararası anlaşmalar kapsamında bu kayıt Türkiye’de de korunabilir.
4. Önemli Noktalar
• Koruma Süresi Bitince:
Haklar sona erdiğinde eserler kamu malı (public domain) haline gelir. Bu durumda, eseri kullanmak için artık izin alınmasına gerek kalmaz.
• Süreler Geriye İşlemez:
Süresi dolmuş bir hak için yasa değişikliği yapılsa bile geçmişe dönük olarak koruma sağlanmaz.
• Uluslararası Uyum:
Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalar, bazı durumlarda yabancı eserlerin Türkiye’de korunmasını mümkün kılar.
Sonuç
FSEK Madde 82, eser sahipleri dışında, icracı sanatçılar, yapımcılar ve yayın kuruluşlarının da haklarını güvence altına alır. Bu haklar, eserin yaratıldığı veya yayımlandığı tarihten itibaren 70 yıl boyunca korunur. Süre dolduğunda, eser veya icra kamu malı olur ve serbestçe kullanılabilir.
#FSEK #BağlantılıHaklar #TelifHakkı #KorumaSüresi #İcracıSanatçılar #FilmYapımcıları #RadyoTelevizyonHakları #HukukiKoruma #FSEK82 #FikirSanatEserleri
