Görev ve İspat Yükümlülüğü (FSEK Madde 76 Açıklaması)
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun (FSEK) 76. maddesi, eser sahiplerinin haklarına ilişkin açılan hukuk ve ceza davalarında görevli mahkemeleri ve ispat yükümlülüğünü düzenler. Bu madde, özellikle hangi mahkemelerin yetkili olduğunu ve davalarda delil sunma yükümlülüğünün nasıl işlediğini açıklar.
Sadeleştirilmiş Metin (FSEK Madde 76)
1. Görevli Mahkeme:
• FSEK kapsamında açılan tüm hukuk ve ceza davaları, Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 156. maddesinde belirtilen mahkemelerde görülür.
• Bu mahkemeler, genellikle Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri ile Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemeleridir.
2. İspat Yükümlülüğü:
• Bir hukuk davasında, davacı, iddiasını desteklemek için kuvvetli deliller sunmalıdır.
• Mahkeme, bu delillere dayanarak, davalıdan şu belgeleri isteyebilir:
• Eserler, fonogramlar, icralar, filmler ve yayınları kullanmak için alınmış izin ve yetki belgeleri
• Yararlanılan tüm eserlerin bulunduğu liste
• Bu belgeler veya listeler sunulmazsa, mahkeme bu durumun, ilgili eserlerin haksız olarak kullanıldığını gösterdiğine dair karine (varsayım) oluşturur.
Detaylı Açıklama
1. Görevli Mahkemeler Hangileridir?
• Hukuk Davaları:
• Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri görevlidir.
• Bu mahkemeler, eser sahiplerinin mali ve manevi haklarına ilişkin tazminat, tecavüzün men’i (önlenmesi), tecavüzün ref’i (sona erdirilmesi) gibi davalara bakar.
• Ceza Davaları:
• Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemeleri görevlidir.
• Eser sahiplerinin haklarına yönelik suçlarla ilgili (örneğin korsan ürün satışı, izinsiz çoğaltma gibi) ceza davalarına bakar.
Not: Eğer özel olarak kurulmuş bir Fikri ve Sınai Haklar Mahkemesi yoksa, bu davalara Asliye Hukuk Mahkemeleri veya Asliye Ceza Mahkemeleri bakar.
2. İspat Yükümlülüğü (Delil Sunma Zorunluluğu):
• Davacının Yükümlülüğü:
Davacı (eser sahibi veya hak sahibi), davayı açarken iddiasını destekleyecek delilleri sunmalıdır. Bu deliller, mahkemede “kuvvetli kanaat” oluşturacak düzeyde olmalıdır.
Örnek Deliller:
• Telif tescil belgeleri
• Sözleşmeler
• Tanık beyanları
• Dijital kanıtlar (örneğin, izinsiz kullanımı gösteren ekran görüntüleri)
• Davalının Yükümlülüğü:
Mahkeme, davacının delillerini yeterli bulursa, davalıdan şu belgeleri sunmasını isteyebilir:
• İzin veya Yetki Belgeleri: Eserin kullanımı için yasal izin alındığını gösteren belgeler
• Eser Listeleri: Yararlanılan tüm eser, fonogram, icra, film ve yayınların listesi
• Karine (Varsayım) İlkesi:
Eğer davalı bu belgeleri veya listeleri sunamazsa, mahkeme bu durumu “eserlerin haksız kullanıldığına” dair bir karine (varsayım) olarak kabul eder.
Bu durumda, davacı lehine bir ispat kolaylığı sağlanmış olur.
3. Örnek Senaryolar:
• Senaryo 1: İzinsiz Film Gösterimi
Bir işletme, bir filmi izinsiz olarak gösteriyor. Film yapımcısı mahkemeye başvuruyor ve izinsiz gösterimi kanıtlayan fotoğraflar sunuyor.
• Mahkeme, işletmeden film gösterimi için gerekli lisans belgelerini talep eder.
• İşletme bu belgeleri sunamazsa, mahkeme filmin izinsiz kullanıldığına karar verebilir.
• Senaryo 2: Müzik Eserinin İzinsiz Kullanımı
Bir restoran, telif hakkı ödemeden müzik yayını yapıyor. Müzik eserinin sahibi şikâyette bulunuyor.
• Mahkeme, restoranın müzik yayını için lisanslı olduğunu gösteren belgeleri talep eder.
• Restoran bu belgeleri sunamazsa, müzik eserinin izinsiz kullanıldığı varsayılır.
4. İspat Yükünün Değişmesi (Yükün Tersine Dönmesi):
• Normalde davacı iddiasını ispatlamakla yükümlüdür.
• Ancak FSEK 76. maddeye göre, davacı güçlü deliller sunarsa, ispat yükü davalıya geçer.
• Bu durumda, davalı haklı olduğunu kanıtlamak için gerekli belgeleri sunmak zorundadır.
Sonuç:
FSEK Madde 76, eser sahiplerinin haklarını korumak için hem hangi mahkemelerin yetkili olduğunu hem de ispat yükümlülüğünü düzenler. Bu sayede, telif hakkı davalarında daha adil bir yargılama süreci sağlanır ve haksız kullanımın tespiti kolaylaşır.
#FSEK #TelifHakkı #GörevliMahkeme #İspatYükümlülüğü #HukukDavaları #CezaDavaları #DelilSunma #HukukiKoruma #FSEK76 #FikirSanatEserleri
