Resim ve Portrelerin Korunması (FSEK Madde 86 Açıklaması)
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun (FSEK) 86. maddesi, eser niteliğinde olmasalar bile kişilerin resim ve portrelerinin izinsiz teşhir edilmesini ve umuma arz edilmesini düzenler. Bu madde, özellikle kişilik hakları, özel hayatın gizliliği ve özel görüntülerin korunması açısından önemlidir.
1. Temel Düzenleme: Resim ve Portrelerin Yayınlanması
Bir kişinin:
• Resmi (fotoğraf, çizim, tablo vb.)
• Portresi (kişiyi tanımlayan görsel tasvir)
Tasvir edilen kişinin izni olmadan:
• Teşhir edilemez (sergilenemez)
• Umuma arz edilemez (yayınlanamaz, çoğaltılamaz)
Kişi Ölmüşse Ne Olur?
• Vefat Etmişse: İzin, FSEK’in 19. maddesinde belirtilen yakınlardan alınır:
• Eşi, çocukları, torunları, anne-baba gibi yakın mirasçılar.
• İstisna: Tasvir edilen kişinin ölümünden 10 yıl geçmişse, artık izin alınmadan kullanılabilir.
Örnek: 2010 yılında vefat eden bir kişinin portresi, 2020’den sonra izin almadan yayımlanabilir.
2. İzin Alınması Gerekli Olmayan Durumlar (İstisnalar)
Aşağıdaki durumlarda tasvir edilen kişinin izni gerekmez:
A) Kamuya Mal Olmuş Kişiler:
• Siyasi ve Sosyal Hayatta Rol Oynayanlar:
Ünlü siyasetçiler, sanatçılar, sporcular gibi toplumun yakından tanıdığı kişiler.
Örnek: Bir devlet başkanının fotoğrafı kamuya arz edilebilir.
B) Toplumsal Etkinlikler:
• Geçit Törenleri, Resmi Törenler, Genel Toplantılar:
Bu etkinliklere katılan kişilerin resimleri için izin gerekmez.
Örnek: Bir maraton yarışındaki katılımcıların genel görüntüsü yayımlanabilir.
C) Güncel Olaylar:
• Haber Amaçlı Görseller:
Günlük olaylarla ilgili fotoğraflar, radyo ve film haberleri için izin alınması zorunlu değildir.
Örnek: Bir protesto gösterisinden çekilmiş haber fotoğrafı.
3. Aykırılık Durumunda Uygulanacak Cezai ve Hukuki Yaptırımlar
FSEK Madde 86’nın ihlali durumunda hem hukuki hem de cezai yaptırımlar söz konusudur.
A) Hukuki Yaptırımlar:
• Borçlar Kanunu (Madde 49):
• Kişilik haklarına saldırı nedeniyle tazminat davası açılabilir.
• Maddi ve manevi tazminat talep edilebilir.
• Türk Medeni Kanunu (Madde 24):
• Kişilik haklarına saldırının önlenmesi için dava açılabilir.
• Yayının durdurulması veya kaldırılması talep edilebilir.
B) Cezai Yaptırımlar:
• Türk Ceza Kanunu (TCK) İlgili Maddeler:
1. TCK 134 – Özel Hayatın Gizliliğini İhlal:
• İzinsiz fotoğraf çekmek veya yayımlamak suçtur.
• Ceza: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası.
2. TCK 139 – Cezanın Ertelenmemesi:
• Tekrar suç işlenirse ceza ertelenmez.
3. TCK 140 – Suçun Basın ve Yayın Yoluyla İşlenmesi:
• Suç basın yoluyla işlenirse ceza artırılır.
• Özellikle sosyal medya üzerinden yapılan ihlaller bu kapsama girer.
4. Örnek Senaryolar
• Örnek 1:
Bir kişinin özel bir davette çekilmiş fotoğrafı, onun izni olmadan bir dergide yayımlanıyor.
→ Sonuç: Kişilik hakları ihlal edilmiştir. Tazminat davası açılabilir, ayrıca TCK 134 kapsamında cezai işlem yapılabilir.
• Örnek 2:
Bir siyasetçinin mitingde çekilen fotoğrafı, haber bülteninde kullanılıyor.
→ Sonuç: Bu durumda izin alınması gerekmez, çünkü kamuya mal olmuş bir kişidir.
• Örnek 3:
Vefat etmiş bir kişinin portresi, ölümünden 5 yıl sonra izinsiz sergileniyor.
→ Sonuç: Mirasçıların izni gereklidir. Aksi halde tazminat davası ve ceza davası açılabilir.
• Örnek 4:
Bir kişinin sokakta habersizce çekilmiş fotoğrafı sosyal medyada paylaşılıyor.
→ Sonuç: Kişilik hakkı ihlal edilmiş olur. Paylaşımı yapan kişi hakkında dava açılabilir.
5. Yayın Yasağına İstisna Olabilecek Durumlar
• Kamusal Yarar:
Bazı durumlarda fotoğrafların yayınlanması, kamusal yarar gerekçesiyle hukuken haklı görülebilir.
Örnek: Tarihi belgeler niteliğinde olan arşiv fotoğrafları.
• Haber Değeri:
Toplumsal olayları belgeleyen fotoğraflar, kişisel izne gerek kalmadan yayımlanabilir.
6. Sonuç
FSEK Madde 86, kişilerin resim ve portrelerinin izinsiz olarak teşhir edilmesini ve yayımlanmasını önleyen önemli bir yasal düzenlemedir. Bu madde ile bireylerin özel hayatlarının gizliliği ve kişilik hakları korunur. İhlal durumunda hem tazminat hem de cezai yaptırımlar uygulanır.
#FSEK #ResimVePortreKoruması #KişilikHakları #ÖzelHayatınGizliliği #TelifHakkı #TazminatDavası #CezaHukuku #FSEK86 #Gizlilikİhlali #MedyaHukuku
