Bir Yayın Kuruluşunda Çalışırken Yaratılan Bir Programın Telif Hakkı Kime Aittir? (5846 Sayılı FSEK Kapsamında)

Bir Yayın Kuruluşunda Çalışırken Yaratılan Bir Programın Telif Hakkı Kime Aittir? (5846 Sayılı FSEK Kapsamında)

Bir yayın kuruluşunda çalışan bir kişi, görevini yerine getirirken bir program veya benzeri bir eser ürettiğinde, bu eserin telif hakkının çalışana mı yoksa yayın kuruluşuna mı ait olduğu sorusu gündeme gelir. Bu durum, özellikle mali haklar ve manevi haklar açısından farklılık gösterir.

Bu kapsamda değerlendirme yapılırken, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) başta olmak üzere, iş hukuku ve ilgili mevzuat hükümleri dikkate alınır. İşte bu konunun tüm yönleriyle açıklaması:

1. Yasal Dayanak: 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)

a) MADDE 18 – Telif Haklarının Sahibi Kimdir?

• Temel kural şudur: Bir eseri yaratan kişi, o eserin doğal hak sahibidir.

• Ancak, iş ilişkisi kapsamında üretilen eserlerde bu durum farklılaşabilir.

b) MADDE 36 – İş İlişkisi Kapsamında Yaratılan Eserler

• Bir kişi, bir yayın kuruluşunda iş sözleşmesi kapsamında bir eser üretiyorsa, mali haklar (ticari kullanım hakları) genellikle işverene geçer.

• Ancak bu geçiş, sadece işin niteliğiyle sınırlıdır. Yani çalışan, görev tanımı dışında ürettiği bir eserin haklarını koruyabilir.

2. Telif Hakları Türleri: Kim Kime Ait?

Telif hakları, iki ana başlık altında incelenir: mali haklar ve manevi haklar.

Mali Haklar (Ticari Kullanım Hakları):

Bunlar, eserin ekonomik değerinden faydalanma haklarıdır. Örneğin:

• Yayınlama

• Çoğaltma

• Dağıtma

• İşleme ve kamuya iletim

Kimde Olur?

• Eser, çalışan tarafından iş sözleşmesi kapsamında üretilmişse mali haklar yayın kuruluşuna aittir.

• Ancak, çalışan ile işveren arasında özel bir sözleşme varsa, hakların paylaşımı değişebilir.

Manevi Haklar (Eser Sahibi Olarak Tanınma Hakkı):

Bunlar, eserin yaratıcısına özgü kişisel haklardır. Örneğin:

• Adın Belirtilmesi Hakkı: Eser sahibinin ismi belirtilmelidir.

• Eserde Değişiklik Yapılmasını Engelleme: Yaratıcının izni olmadan eserde değişiklik yapılamaz.

Kimde Olur?

• Manevi haklar daima eseri yaratan kişiye aittir. Bu haklar devredilemez.

• Yayın kuruluşu, eseri kullanırken çalışanın adını belirtmek zorundadır.

3. Yayın Kuruluşunda Çalışanlar İçin Özel Durumlar

A) Kadrolu Çalışan (Memur, Sözleşmeli Personel vb.):

• Görev tanımı kapsamında üretilen eserlerin mali hakları kuruma aittir.

• Manevi haklar çalışanda kalır.

B) Serbest Çalışan (Freelance):

• Serbest çalışan biriyle yapılan sözleşmeye bağlıdır.

• Eserin mali hakları açıkça devredilmemişse, bu haklar eser sahibinde kalır.

C) Özel Proje veya Ekstra Çalışma:

• Eğer eser, çalışanın kişisel inisiyatifiyle ve görev tanımı dışında üretilmişse, haklar çalışana ait olabilir.

• Ancak bu durumun kanıtlanabilir olması önemlidir.

4. Yargı Kararları ve Uygulama Örnekleri

• Yargıtay Kararları:

Yargıtay, birçok kararında iş ilişkisinin niteliğine vurgu yapmıştır. Eğer eser, çalışanın iş tanımı gereği üretilmişse, mali hakların işverene ait olduğu belirtilir.

• Kamu Kurumları Örneği:

Bir kamu yayın kuruluşunda çalışan kişi, görev tanımı kapsamında bir belgesel üretmişse, belgeselin mali hakları kuruma, manevi hakları ise çalışana aittir.

5. Örnek Durumlar

Örnek 1:

Bir haber spikeri, çalıştığı kanal için hazırladığı özel bir haber dosyasının içeriğini üretiyor.

• Mali Haklar: Yayın kuruluşuna ait.

• Manevi Haklar: Spikere ait (adı belirtilmelidir).

Örnek 2:

Bir yayın kuruluşunda çalışan bir grafik tasarımcı, iş dışında hobi olarak bir animasyon üretiyor.

• Mali Haklar: Çalışana ait.

• Manevi Haklar: Çalışana ait.

Örnek 3:

Bir dizi senaristi, kanalın isteğiyle yazdığı bir senaryoyu tamamlıyor.

• Mali Haklar: Yayın kuruluşuna devredilmiş olabilir (sözleşmeye bağlıdır).

• Manevi Haklar: Senariste aittir.

6. Sonuç: Yayın Kuruluşlarında Telif Haklarının Paylaşımı

Hak Türü

Kime Ait?

Mali Haklar

Yayın kuruluşuna (iş sözleşmesi kapsamında)

Manevi Haklar

Eseri yaratan çalışana

Özel Durumlar

Sözleşmeye ve işin niteliğine bağlıdır

Önemli Notlar:

• Sözleşme Detayları: İş sözleşmesinde telif haklarına ilişkin özel hükümler varsa, bu hükümler geçerlidir.

• Kişisel Çalışmalar: Görev tanımı dışında yapılan çalışmalar genellikle çalışana ait olur.

• Uyuşmazlıklar: Telif hakkı uyuşmazlıklarında fikri mülkiyet hukuku avukatı ile görüşmek önemlidir.

#TelifHakkı #FSEK #MaliHaklar #ManeviHaklar #YayıncılıkHukuku #FikriMülkiyetHukuku #MedyaHukuku