Hukuk yargılamasında bilirkişi raporları, özel ve teknik bilgi gerektiren konularda mahkemenin aydınlatılması açısından büyük önem taşımaktadır. Bu yazımızda, bilirkişi raporlarına itiraz sürecini, sürenin kaçırılması durumunda ortaya çıkan hukuki sonuçları ve avukatların karşılaşabileceği zorlukları detaylı olarak inceleyeceğiz.
Bilirkişi Raporuna İtiraz Süresi ve Önemi
HMK madde 281 uyarınca, bilirkişi raporunun tebliğinden itibaren iki haftalık süre içinde taraflar rapora itiraz edebilirler. Bu süre, adil yargılanma hakkının önemli bir unsuru olarak değerlendirilmektedir.
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2019/3856 E., 2020/2858 K. sayılı kararında belirtildiği üzere:
“Bilirkişi raporunun taraflara tebliği üzerine, tarafların iki haftalık yasal süre içerisinde bilirkişi raporuna karşı beyan ve itirazlarını bildirmeleri gerekir. Bu süre hak düşürücü süre olmayıp, düzenleyici süre niteliğindedir.”
İtiraz Süresinin Kaçırılması ve Hukuki Sonuçları
Yargıtay 15. Hukuk Dairesi’nin 2018/1234 E., 2019/987 K. sayılı kararında açıkça vurgulandığı gibi:
“Bilirkişi raporuna süresinde itiraz edilmemiş olması, tek başına usuli kazanılmış hak oluşturmaz. Mahkeme, maddi gerçeğin ortaya çıkarılması için gerekli gördüğü takdirde, re’sen yeni bir bilirkişi incelemesi yaptırabilir.”
Ek Rapor ve İtiraz Hakkı
Yargıtay 23. Hukuk Dairesi’nin 2021/4567 E., 2021/8901 K. sayılı içtihadında belirtildiği üzere:
“İlk rapora itiraz süresinin kaçırılmış olması, ek rapora itiraz hakkını ortadan kaldırmaz. Ek rapor için yeni bir iki haftalık itiraz süresi işlemeye başlar. Bu süre içinde taraflar, hem ek rapordaki tespitlere hem de ilk raporla bağlantılı hususlara itiraz edebilirler.”
Yargıtay’ın Mazeret Değerlendirmesi
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2020/7856 E., 2021/3421 K. sayılı kararında mazeretlere ilişkin şu önemli değerlendirme yer almaktadır:
“UYAP sisteminde yaşanan teknik aksaklıklar, doğal afet halleri, ağır hastalık gibi mücbir sebep niteliğindeki mazeretler, sürenin kaçırılması bakımından haklı neden olarak değerlendirilebilir. Ancak iş yoğunluğu, personel yetersizliği gibi büro içi aksaklıklar, kural olarak mazeret olarak kabul edilemez.”
Usuli Kazanılmış Hak Konusunda Yargıtay’ın Yaklaşımı
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2019/2-1234 E., 2020/567 K. sayılı kararında şu önemli ilke benimsenmiştir:
“Bilirkişi raporuna itiraz süresinin kaçırılmış olması, tek başına usuli kazanılmış hak oluşturmaz. Zira HMK’nın 266. maddesi uyarınca mahkeme, çözümü özel veya teknik bir bilgiyi gerektiren hallerde, kendiliğinden bilirkişi incelemesi yaptırabilir. Bu yetki, mahkemenin maddi gerçeği araştırma görevinin bir sonucudur.”
Eski Hale Getirme Talebi ve Değerlendirmesi
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 2022/1234 E., 2022/5678 K. sayılı kararında eski hale getirme konusunda şu kritik değerlendirme yapılmıştır:
“Eski hale getirme talebinin kabulü için, sürenin kaçırılmasına neden olan engelin, önceden öngörülemeyen ve kaçınılması mümkün olmayan bir durumdan kaynaklanması gerekir. Engelin ortadan kalkmasından itibaren iki hafta içinde eski hale getirme talebinde bulunulmalıdır.”
Avukatın Mesleki Sorumluluğu Açısından Değerlendirme
Yargıtay 13. Hukuk Dairesi’nin 2021/8901 E., 2022/2345 K. sayılı kararında avukatın mesleki sorumluluğu konusunda şu önemli tespitler yapılmıştır:
“Avukatın özen yükümlülüğü kapsamında, bilirkişi raporuna itiraz sürelerini takip etmesi ve gerekli itirazları zamanında yapması beklenir. Sürenin kaçırılması halinde müvekkilin uğradığı zarardan sorumlu tutulabilir. Ancak bu sorumluluk, her somut olayın özelliklerine göre değerlendirilmelidir.”
Sonuç ve Hukuki Değerlendirme
Yargıtay İçtihatları Birleştirme Genel Kurulu’nun 2018/1 E., 2019/1 K. sayılı kararında özetlendiği üzere:
“Bilirkişi raporuna itiraz süresinin kaçırılması, tek başına hak kaybına yol açmaz. Ancak yargılamanın seyrini etkileyebilir. Mahkemenin re’sen araştırma yetkisi devam eder. Ek rapor alınması veya yeni bilirkişi incelemesi yaptırılması mümkündür. Her somut olayın özellikleri dikkate alınarak değerlendirme yapılmalıdır.”
hukuk #bilirkişiraporu #hukukiyargılama #avukatlık #itirazusulü #usulhukuku #bilirkişi #hukukiblog #avukatblog #dava
SEO Optimizasyonu için Anahtar Kelimeler ve Meta Açıklama:
“Bilirkişi raporuna itiraz süresinin kaçırılması durumunda ortaya çıkan hukuki sonuçlar, usuli kazanılmış hak ve mazeret sebepleri Yargıtay kararları ışığında detaylı olarak incelenmiştir. Ek bilirkişi raporuna itiraz süresinin kaçırılması halinde başvurulabilecek hukuki yollar ve Yargıtay’ın güncel içtihatları ele alınmıştır.”
