Fotoğraf üzerinde iki hak sahibi söz konusu olabilir. Birincisi fotoğrafı çekilen kişinin hakkıdır. Kişinin görüntüsü üzerindeki hakkı kişilik hakkıdır. Rızası dışında görüntüsü fotoğraf ya da resim haline getirilen kişi kişilik hakkının korunmasına ilişkin genel hükümlerden yararlanır (TMK.md.24-25 vd.). Bununla birlikte aşağıda ele alacağımız gibi FSEK.md.86 “Resim ve portreler” kenar başlığı altında “Eser mahiyetinde olmasalar bile,resim ve portreler tasvir edilenin” rızası dışında görüntüsünün umuma arz edilmesini hukuka aykırı saymıştır. Kişilik hakkının korunmasına ilişkin genel hükümler varken, bu hükme neden ihtiyaç duyulduğunu anlamak güçtür. Bununla birlikte yasa koyucu bu tür görüntüleri resmeden ya da tesbit edenlerin, hayatta iken resmedilenin, ölümü halinde ise mirasçılarının rızası alınmadan bu tür ürünlerin yaratılmasını hukuka aykırı olduğunu ortaya koyma istediği söylenebilir. Fotoğrafı çekilen veya resmedilenin hakkı kişilik hakkıdır. Bu konuda kişilik hakkının korunmasına ilişkin genel hükümler yanında FSEK.md. 86-87 hükümleri uygulanabilir. Bu anlamda olmak üzere fotoğrafı çekilen ya da resmedilen kişinin görüntü üzerindeki hakkını, bu görüntüyü tesbit eden kişinin fikri çaba üzerindeki hakkını birbiriyle karıştırmamak gerekir.1 Fotoğraf üzerinde hak sahibi olan ikinci kişi fotoğrafı çeken, resmeden kişidir. Fikri ürün bu kişiye aittir. Fotoğrafçı ya da resmedenin hak sahipliğiyle ilgili olarak FSEK.muzda üç hüküm gündeme gelebilir.2 1a) Yasanın 2/3 hükmüne göre “Bedii vasfı bulunmayan her nevi teknik ve ilmi mahiyette fotoğraf eserleri” ilim ve edebiyat eseridir. Bu hüküm karşısında bir fotoğrafın ilim ve edebiyat eseri sayılarak eser olarak korunabilmesi için şu koşullar gerekir: Fotoğraf estetik değere (bedii vasfa) sahip olmamalıdır. Estetik değere sahip olup olmama teknik bir konu olup, bu alanda uzman kişilerin değerlendirmesi önem taşır. Fotoğraf teknik veya ilmi nitelik taşımalıdır. İlmi fotoğrafa bir bilimsel araştırmada tarihi değeri olan belgelerin çekimi, teknik fotoğrafa ise bir yörenin kadastro planının çıkartılması için çekilen harita resimleri örnek gösterilebilir. 1b) Yasanın 4. maddesinin 5. fıkrasına göre estetik değere sahip olan “Fotoğrafik eserler” güzel sanat eserlerindendir. Buna göre bir fotoğrafın güzel sanat eseri sayılabilmesi için “estetik değere sahip olması” gerekir. Estetik değer, sanatsal değeri ifade eder. O halde her fotoğraf değil, estetik değere sahip olan fotoğraflar güzel sanat eseri sayılabilir.
1c) Yasanın 84. maddesine göre eser mahiyetinde olmayan fotoğraflar. Buraya ne ilim ve edebiyat eseri ne de güzel sanat eseri grubunda yer almayan fotoğraflar girerler. Yasa 84. maddesinde eser niteliğinde sayılmayan fotoğraflar üzerindeki hakların haksız rekabet hükümlerine göre korunabileceğini kabul etmiştir. Buna göre bu tür fotoğrafların sahibinin rızası dışında kullanılmasına, çoğaltılmasına, yayımlanmasına ya da işlenmesine ilişkin eylemlere karşı TTK.md.54 vd. hükümlerine başvurulabilecektir. Bu hükmün uygulanabilmesi için fotoğrafın sıradan herkes tarafından çekilebilen, çekenin hususiyetini taşımayan, ayrıca ilim veya edebiyat eseri grubuyla güzel sanat eseri grubuna girmeyen bir fotoğraf olması gerekir. Buna uygulamadan birkaç örnek verebiliriz: Batman’da meydana gelen bir sel felaketi sırasında bir gazeteci bir babanın selde boğulan oğlunun cesedini, sel sularının ortasında kucağında taşırken çekmiş; daha sonra bu fotoğraf muhabirin rızası dışında bir başka gazetede yayımlanmıştır. Muhabir eser sahipli- ğinden doğan haklarının ihlali iddiası ile dava açmıştır)3. Bu olayda çekilen fotoğraf ne ilim ve edebiyat ne de güzel sanat eseri niteliğini taşımamakta olup, 84. maddenin III fıkrası gereğince ancak haksız rekabet hükümlerine dayanan koruma söz konusu olabilir. Bir başka olayda Kırgızistan gezisi sırasında yörenin doğa ve tarihi güzelliklerini çeken fotoğrafçı, bunları bir dergide yayımlamıştır. Aynı fotoğrafların büyük bir kısmı fotoğrafçının rızası dışında bir başka dergide kaynak gösterilmeden yayımlanmıştır. Fotoğrafçı, dergiyi yayımlayanlar aleyhine eser sahipliğinden doğan zararlarının tazmini için dava açmıştır)4. Bu olayda çekilen fotoğrafların da ne ilim ve edebiyat ne de güzel sanat eseri niteliği vardır. Bu nedenle olaya 84. maddenin III fıkrası gereğince haksız rekabet hükümlerinin uygulanması gerekir.
