Soruşturma ve Kovuşturma Süreci (FSEK Madde 75 Açıklaması)
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun (FSEK) 75. maddesi, eser sahiplerinin haklarına yönelik suçlar hakkında soruşturma ve kovuşturma süreçlerini düzenler. Bu madde, özellikle 71 ve 72. maddelerde belirtilen suçlar için geçerli olan şikayet prosedürlerini ve Cumhuriyet savcısının yetkilerini kapsar.
Sadeleştirilmiş Metin (FSEK Madde 75)
1. Soruşturma ve Kovuşturma Şikâyete Bağlıdır:
• FSEK 71 ve 72. maddelerde belirtilen suçlar (örneğin, telif hakları ihlali veya teknolojik önlemleri etkisiz kılma) için soruşturma ve kovuşturma işlemleri yalnızca şikâyet üzerine başlatılır.
• Şikâyetçi, hak sahibi veya üyesi olduğu meslek birliği olabilir.
2. Şikâyetin Geçerli Olması İçin Gerekli Belgeler:
• Şikâyetin geçerli sayılabilmesi için şikâyetçi, hak sahipliğini kanıtlayan belgeler ve diğer delilleri Cumhuriyet Başsavcılığı’na sunmalıdır.
• Bu belgeler, şikâyet süresi içinde teslim edilmezse savcılık “kovuşturmaya yer olmadığı” kararı verir.
3. Bilgilendirme Yükümlülüğü:
• Özellikle Millî Eğitim Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi ilgili kurumlar ile diğer gerçek ve tüzel kişiler, eser sahibinin şikâyet hakkını kullanabilmesi için gerekli durumlarda bilgilendirme yapmakla yükümlüdür.
4. Cumhuriyet Savcısının Yetkileri:
• Şikâyet üzerine Cumhuriyet savcısı, suçla ilgili eşya üzerinde el koyma kararı verebilir.
• Savcı ayrıca, gerekli görürse hukuka aykırı olduğu iddia edilen eserlerin çoğaltılmasıyla ilgili olarak faaliyetin durdurulmasına karar verebilir.
• Ancak bu karar, 24 saat içinde bir hâkimin onayına sunulmalıdır.
• Hâkim, 24 saat içinde onay vermezse durdurma kararı otomatik olarak geçersiz olur.
Detaylı Açıklama
1. Hangi Suçlar Şikâyete Bağlıdır?
• FSEK 71. Madde: Manevi, mali veya bağlantılı haklara tecavüz suçları (örneğin, izinsiz çoğaltma, korsan dağıtım, sahte sahiplenme).
• FSEK 72. Madde: Teknolojik önlemleri etkisiz kılma suçları (örneğin, dijital şifre kırma yazılımları üretmek veya satmak).
Bu suçlar için resen (kendiliğinden) soruşturma başlatılamaz, mutlaka hak sahibinin veya yetkili bir meslek birliğinin şikâyette bulunması gerekir.
2. Şikâyet Hakkı Kimlere Aittir?
• Eser Sahibi: Doğrudan hak sahibi şikâyetçi olabilir.
• Meslek Birlikleri: Eser sahibinin üye olduğu meslek birlikleri (örneğin, MÜYAP, MESAM) şikâyet hakkına sahiptir.
• Bağlantılı Hak Sahipleri: Yapımcılar, icracılar veya yayın kuruluşları da kendi hakları için şikâyetçi olabilirler.
3. Şikâyetin Geçerli Olması İçin Gerekenler:
• Hak Sahipliğini Kanıtlayan Belgeler: Örneğin, telif hakkı tescil belgesi, sözleşmeler, lisans anlaşmaları.
• Diğer Deliller: İhlali gösteren fotoğraflar, videolar, tanık beyanları, e-posta yazışmaları vb.
Bu belgeler, şikâyet süresi içinde savcılığa teslim edilmelidir. Aksi takdirde savcılık, “kovuşturmaya yer olmadığına” karar verir.
4. Bilgilendirme Yükümlülüğü:
• Millî Eğitim Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi kamu kurumları, telif hakkı ihlali durumlarında hak sahiplerini veya ilgili meslek birliklerini bilgilendirmekle yükümlüdür.
• Bu bildirim, hak sahibinin şikâyet hakkını zamanında kullanabilmesini sağlar.
5. Cumhuriyet Savcısının Yetkileri:
a) El Koyma Yetkisi:
• Savcı, suç konusu eşya üzerinde Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) hükümlerine göre el koyma kararı verebilir.
• Bu karar, genellikle korsan CD’ler, izinsiz çoğaltılmış kitaplar veya korsan yazılımlar gibi mallar için uygulanır.
b) Faaliyeti Durdurma Yetkisi:
• Savcı, hukuka aykırı çoğaltıldığı iddia edilen eserlerin üretimi veya dağıtımıyla ilgili faaliyetleri geçici olarak durdurma kararı verebilir.
• Bu karar en fazla 24 saat geçerlidir.
• Kararın devam edebilmesi için bir hâkim onayı gereklidir.
• Hâkim onayı verilmezse karar otomatik olarak geçersiz olur.
6. Örnek Durumlar:
• Korsan Kitap Dağıtımı:
Bir yayınevi, izinsiz olarak bir kitabı çoğaltıp dağıtıyor. Hak sahibi şikâyetçi olur.
• Savcı, kitaplara el koyar ve dağıtım faaliyetini durdurur.
• Durdurma kararı, 24 saat içinde hâkim onayına sunulur.
• Dijital Korsan Yazılım:
Bir yazılım şirketi, şifre kırma yazılımları satıyor. Yazılımın hak sahibi şikâyetçi olur.
• Savcı, yazılımlara el koyar ve satışı durdurur.
• Mahkeme, savcının kararını 24 saat içinde onaylamazsa durdurma kararı geçersiz olur.
Sonuç:
FSEK Madde 75, eser sahiplerinin haklarını korumak için etkili bir şikâyet ve kovuşturma mekanizması sağlar. Soruşturma ancak şikâyetle başlar ve savcı, gerektiğinde delil toplamak için el koyma veya faaliyeti durdurma kararı alabilir. Ancak bu kararlar hâkim onayıyla kesinleşir.
#FSEK #TelifHakkı #CezaDavaları #Soruşturma #Kovuşturma #ElKoyma #HukukiKoruma #ŞikayetHakkı #FSEK75 #FikirSanatEserleri
