Resim ve Portrelerde İstisnalar (FSEK Madde 87 Açıklaması)
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun (FSEK) 87. maddesi, sipariş üzerine yapılan resim ve portrelerin kullanımıyla ilgili özel istisnalar getirir. Bu düzenleme, özellikle kişisel portrelerin veya özel siparişle yapılan sanat eserlerinin çoğaltılması ve fotoğraflanması konusunda sipariş verenin ve tasvir edilen kişinin haklarını korumayı hedefler.
1. Temel Düzenleme: Sipariş Üzerine Yapılan Resimler ve Portreler
A) Kimler Fotoğraf Çektirebilir?
Eğer bir resim veya portre, bir kişi için özel olarak sipariş üzerine yapılmışsa, şu kişiler izin almaksızın fotoğrafını çektirebilir:
1. Sipariş Veren Kişi
2. Portrede Tasvir Edilen Kişi
3. Bu Kişilerin Mirasçıları
Örnek: Bir aile, özel olarak yaptırdığı bir aile portresinin fotoğrafını sanatçının izni olmadan çektirebilir.
B) Aksi Belirtilmedikçe Geçerlidir
Bu durum, ancak taraflar arasında aksine bir sözleşme yapılmamışsa geçerlidir.
• Eğer sözleşmede farklı bir hüküm varsa, o zaman o kurallar geçerli olur.
• Örneğin: Sanatçı, sözleşmede portre fotoğrafının çekilmesini yasaklamış olabilir.
2. İstisna: Baskı Usulüyle Yapılan Portreler ve Resimler
A) Genel Kural:
• Baskı Usulüyle Yapılan Eserler (örneğin, litografi, gravür, serigrafi gibi):
Bu tür eserler için fotoğraf çektirme izni yoktur.
B) İstisnai Durum:
Ancak bazı özel durumlarda baskı usulüyle yapılan eserlerin de fotoğrafı çekilebilir:
1. Eğer eserin kendisini temin etmek mümkün değilse,
2. Eseri temin etmek aşırı derecede zorsa veya büyük güçlük çıkarıyorsa.
Bu koşullarda, yine sipariş veren, tasvir edilen veya mirasçıları fotoğraf çektirebilir.
Örnek: Eski bir gravür sanatçısının çalışması, orijinali kaybolmuşsa, mirasçılar zorunlu durum nedeniyle fotoğraf çektirebilir.
3. Örnek Senaryolar
• Örnek 1:
Bir sanatçıya siparişle yaptırılan bir portre var. Aile bu portrenin fotoğrafını çektirmek istiyor.
→ Sonuç: Sanatçının izni olmadan da fotoğraf çektirebilirler.
• Örnek 2:
Eski bir baskı tekniğiyle yapılan sanat eseri var, ancak orijinaline ulaşmak çok zor.
→ Sonuç: Bu durumda, eserin fotoğrafı çekilebilir.
• Örnek 3:
Sipariş sözleşmesinde “bu portrenin fotoğrafı çekilemez” diye özel bir madde yer alıyor.
→ Sonuç: Bu durumda, sözleşmeye uyulmak zorundadır ve izin alınmadan fotoğraf çekilemez.
4. Sonuç
FSEK Madde 87, sipariş üzerine yapılan resim ve portrelerin çoğaltılmasıyla ilgili olarak hem sanatçı hem de sipariş veren açısından dengeli bir yaklaşım sunar. Bu düzenleme ile kişisel haklar ve sanatçının manevi hakları arasında denge sağlanır.
#FSEK #ResimVePortre #SanatHukuku #KişilikHakları #PortreHakları #TelifHakkı #FotoğrafÇekimi #SanatçıHakları #FSEK87 #HukukiKoruma
